Το αν έπρεπε να έχει αποβιβάσει στρατεύματα η Ελλάδα στη Σμύρνη,το 1919 είναι μία από τις μεγάλες συζητήσεις που γίνονται για τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη καταστροφή που την ακολούθησε. Η οικονομική ευμάρεια των Ελλήνων της περιοχής,λένε όσοι αντιτίθενται θα ήταν αρκετή για να “ελεγθεί” η κατάσταση.
Με την “ασφάλεια” 91 χρόνων που μεσολάβησαν ,πολλά μπορούμε να πούμε και να υποστηρίξουμε,αδικώντας αυτούς που αποφάσισαν την αποβίβαση. Το αίσθημα του λαού και στην Ελλάδα και στη Σμύρνη ήταν τότε σαφώς υπέρ της αποστολής των στρατευμάτων. Όχι τυχαία όπως περιγράφει στα γραπτά του ο τότε Αμερικανός πρόξενος στη Σμύρνη Τ.Χόρτον. Οι Έλληνες είχαν τεράστια θέματα να ααντιμετωπίσουν στην Ιωνία.
Τα λάθη που οδήγησαν στη τραγωδία ξεκίνησαν όταν οι Έλληνες πολιτικοί υπέκυψαν στη διαχρονική τους αδυναμία: να λένε όχι στις ξένες μεγάλες δυνάμεις,που οδήγησαν τον ελληνικό στρατό σε επιχείρηση αυτοκτονίας.
Τι επικρατούσε στη Σμύρνη πριν από την αποβίβαση του Ελληνικού στρατού; Ποια ήταν η κατάσταση μέσα στην οποία ζούσαν οι Έλληνες; Ο Τ.Χόρτον μετατέθηκε στη Σμύρνη ως πρόξενος των ΗΠΑ το 1911 και έχει σαφή άποψη και για ένα θέμα που έχει ενδιαφέρον. Το ρόλο της Γερμανίας εναντίον των Ελλήνων!
Γράφει:
Οι Έλληνες υπήκοοι που ζούσαν στη Μικρά Ασία δεν αντιμετώπιζαν προβλήματα γιατί, όπως μου εξήγησε ο Ραχμή ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν στην ουσία σύμμαχος της Τουρκίας και εμπόδιζε την Ελλάδα να μπει στον πόλεμο. Αντίθετα, οι Ραγιάδες, δηλαδή οι Έλληνες το γένος Οθωμανοί υπήκοοι της Υψηλής Πύλης, υπέφεραν τα πάνδεινα. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι πεπειραμένοι τεχνίτες, οι επιτυχημένοι έμποροι, οι σοβαροί επαγγελματίες των πόλεων, αλλά και οι προοδευτικοί αγροκτηματίες της ύπαιθρου. Ήταν αυτοί που εισήγαγαν την καλλιέργεια της περίφημης σταφίδας στουλτανίνας, που βελτίωσαν την καλλιέργεια και την επεξεργασία του καπνού, που έχτισαν σύγχρονες κατοικίες και όμορφες πολιτείες. Με μεγάλη ταχύτητα δημιουργούσαν έναν πολιτισμό που, στο απόγειο του, θα έφτανε την Ιωνία της κλασικής εποχής. Όμως, γενικός αποκλεισμός κηρύχτηκε εναντίον τους και αφίσες τοιχοκολλημένες σε τζαμιά και σχολεία καλούσαν τον μουσουλμανικό πληθυσμό να εξοντώσει τους Έλληνες.
Οι τουρκικές εφημερίδες δημοσίευαν εμπρηστικά άρθρα με τα οποία παρακινούσαν τους αναγνώστες σε διωγμούς και σφαγές. Σε μια συνεδρίαση του Προξενικού Σώματος, αποφασίστηκε να επισκεφτούμε τον Βαλή και να επιστήσουμε την προσοχή της Εξοχότητάς του στο γεγονός ότι αυτά τα άρθρα και τα κελεύσματα θα μπορούσαν να διαταράξουν την ησυχία της ειρηνικής του επαρχίας.
Έτσι. οι πρόξενοι επισκέφτηκαν τον Βαλή, με μόνη εξαίρεση τον Γερμανό εκπρόσωπο που προφασίστηκε ότι δεν μπορούσε να συμμετάσχει σε μια τέτοια κίνηση χωρίς την έγκριση της κυ βέρνησης του. Η αντίδραση αυτή του Γερμανού διπλωμάτη ενισχύει την άποψη ότι η Γερμανία υπήρξε συνένοχος των Τούρκων συμμάχων της στο ζήτημα των εκτοπίσεων και της εξόντωσης των χριστιανών. Πραγματικά, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η Γερμανία ενέπνευσε το μέτρο της έξωσης των Ελλήνων Οθωμανών από τη Μικρά Ασία σαν ένα από τα προκαταρκτικά μέτρα για τον πόλεμο που προετοίμαζε.
Οι άγριες απελάσεις, η τρομοκρατία, οι δολοφονίες και οι βιαιότητες εναντίον των Ραγιάδων κατά μήκος της μικρασιατικής ακτής δεν τράβηξαν στη Δύση την προσοχή που τους άρμοζε. Είχαν όμως όλα τα χαρακτηριστικά του πολεμικού μέτρου που επέβαλλε μία δήθεν «στρατιωτική ανάγκη» και δεν υπάρχει κα μία αμφιβολία ότι Τούρκοι και Γερμανοί είχαν πλήρη συνεργασία και ήταν σύμμαχοι στη διάρκεια του πολέμου. Στην έκδοση αρ. 3 της Ελληνο-αμερικανικής Εταιρείας (1918), δημοσιεύεται μια έρευνα γύρω από το θέμα αυτό. Στη μελέτη αναφέρεται ότι ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες εκδιώχτηκαν από τα σπίτια τους στη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Σημειώνεται ακόμη ότι οι μισοί από αυτούς εξοντώθηκαν από τις απελάσεις, τις βιαιοπραγίες και την πείνα.
Τα βίαια και εμπρηστικά δημοσιεύματα των τουρκικών εφημερίδων που ανέφερα ήδη εμφανίστηκαν από τη μια μέρα στην άλλη και χωρίς καμιά αιτία. Ήταν τόσο πρόδηλα «εμπνευσμέ να» από τις τουρκικές αρχές, που είναι απορίας άξιο πως και οι πιο αμαθείς Τούρκοι δεν το κατάλαβαν. Φτηνές λιθογραφίες εμφανίστηκαν ξαφνικά, τυπωμένες με τον πιο αδέξιο και πρωτό γονο τρόπο – προφανώς ντόπια παραγωγή. Παρουσίαζαν τους Έλληνες να σφάζουν τουρκόπουλα ή να ξεκοιλιάζουν εγκύους μουσουλμάνες …
…Τόσο την εποχή αυτή όσο και κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, οι ραγιάδες κατατάσσονταν με τη βία στον οθωμανικό στρατό, όπου τους χρησιμοποιούσαν σαν δούλους: δεν έφεραν όπλα και μοναδικός προορισμός τους ήταν να σκάβουν χαρακώματα. Πολλοί από αυτούς πέθαναν από την πείνα και τις κακουχίες επειδή δεν τους έδιναν ούτε τροφή, ούτε ρούχα, αλλά ούτε και στέγη.
Τα έργα ανέγερσης της Μεγάλης Τουρκικής Βιβλιοθήκης στη Σμύρνη είναι ιδιαίτερα ενδεικτικά της νοοτροπίας της φυλής. Οι εργάτες ήταν χριστιανοί, ενώ οι εργοδηγοί ήταν φυσικά Τούρκοι, οπλισμένοι με μαστίγια. Όταν μια μέρα παρατήρησα στον Γαχμή Μπέη ότι δεν υπήρχαν αρκετά βιβλία στη μητρική του γλώσσα που να δικαιολογούν την ανέγερση ενός τόσο μεγάλου κτιρίου, εκείνος απάντησε:
«Το πρώτο βήμα είναι να αποκτήσουμε το κτίριο. Όταν αποκτήσουμε το κτίριο, αναγκαστικά θα βρεθούν και τα βιβλία που θα το γεμίσουν. Αν πάλι δεν βρεθούν, τότε θα μεταφράσουμε όλα τα γερμανικά βιβλία στην τουρκική γλώσσα».
