Από το γρόσι στο φοίνικα
Στις αρχές του 19ου αιώνα η νομισματική κατάσταση στην υπόδουλη Ελλάδα ήταν χαώδης. Το επίσημο σε κυκλοφορία νόμισμα, το τουρκικό ασημένιο γρόσι και οι μεταλλικές υποδιαιρέσεις του , οι παράδες , ήταν υποτιμημένα και είχαν μικρή αξιοπιστία λόγω συχνών νοθειών στην περιεκτικότητα σε ασήμι.
Από τα μέσα του 18ου αιώνα , με τη ναυτιλιακή και εμπορική δραστηριότητα που παρατηρήθηκε στην ανατολική μεσόγειο, οι εμπορευόμενοι, έχοντας σχεδόν εγκαταλείψει το γρόσι , αναγκάστηκαν να διαπραγματεύονται τις συναλλαγές τους σε ξένα νομίσματα.
Μάλιστα, ορισμένα από αυτά έγιναν ιδιαίτερα αποδεκτά στην Ελλάδα λόγω της σταθερής τους περιεκτικότητας σε ασήμι ή χρυσό και χρησιμοποιούνταν πια κανονικά σαν επίσημα νομίσματα
Στη Δ΄ Εθνική Συνέλευση στο Άργος , τον Ιούλιο του 1829 ο Καποδίστριας , θέλοντας να ενισχύσει την εικόνα του οργανωμένου κράτους κατέθεσε σχέδιο για το πρώτο νόμισμα της νέας ελληνικής πολιτείας , τον αργυρό «φοίνικα» , που θα υποδιαιρείται σε εκατό λεπτά . Με απόφαση της κυβέρνησης , η ισοτιμία του νέου νομίσματος ορίστηκε να είναι : ένας φοίνικας ίσος με το 1/6 του ισπανικού διστήλου (κολονάτο )και ένα λεπτό με ένα τουρκικό παρά.
Αν όμως ο πρώτος φοίνικας σαν κέρμα κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το1829,το πρώτο ελληνικό χαρτονόμισμα θα κυκλοφορήσει δύο χρόνια αργότερα.
Τον Ιούνιο του 1831 λόγω έκτακτων αναγκών, χωρίς να υπάρχει το αντίστοιχο ασήμι για την κοπή φοινίκων, η κυβέρνηση Καποδίστρια αποφάσισε να κυκλοφορήσει για πρώτη φορά τους φοίνικες σε χαρτονόμισμα .
Η εκτύπωση των χαρτονομισμάτων αυτών ανατέθηκε στην Εθνική Χρηματιστηριακή Τράπεζα , που ο Καποδίστριας είχε είδη συστήσει από το 1828.
Με την άφιξη του Όθωνα και της αντιβασιλείας στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1833, η διοίκηση στο βασίλειο πια της Ελλάδας άλλαξε μορφή. Η οργάνωση του κράτους έγινε πιο γραφειοκρατική και δυσκίνητη. Αποτέλεσμα ήταν να εμφανιστούν σοβαρά προβλήματα που οφείλονταν στο ότι το νέο σύστημα δεν είχε καμιά σχέση με την ελληνική πραγματικότητα.
Η Διοίκηση που προσπάθησε να το εφαρμόσει αποτελούταν κυρίως από νεοφερμένους Βαυαρούς που ήταν ξένοι με το ελληνικό περιβάλλον. Ένα από τα πρώτα μέτρα που θα ληφθούν είναι ή αντικατάσταση του Φοίνικα με τη δραχμή, το παλαιό Νόμισμα της αρχαίας Αθήνας. Παράλληλα η πρωτεύουσα του κράτους μεταφέρεται από το Ναύπλιο στην Αθήνα, με σκοπό να τονισθεί η σύνδεση της νέας Ελλάδας με το ένδοξο παρελθόν της κλασσικής αρχαιότητας. Οι λίγοι φοίνικες που έχουν κυκλοφορήσει σε χαρτονομίσματα αποσύρονται σταδιακά και τίθονται εκτός κυκλοφορίας. Επιπλέον, τον Αύγουστο του 1833 θ? απαγορευθεί στη χώρα η κυκλοφορία των Τούρκικων γροσιών, τα οποία δεν θα γίνονται πια δεκτά στις συναλλαγές.
Η Δραχμή ορίζεται στις 8 Φεβρουαρίου του 1833, επίσημα σαν το νέο νόμισμα του κράτους. Το νέο μεταλλικό αυτό νόμισα είχε βάρος 4,477 γραμμάρια, από τα οποία τα 4,029 ήταν καθαρό ασήμι και τα 0,448 χαλκός. H υποδιαίρεση της δραχμής ακολούθησε αυτήν του παλαιού φοίνικα, δηλαδή ήταν ίση με 100 λεπτά. Οι πρώτες μεταλλικές δραχμές και οι υποδιαιρέσεις της κόπηκαν στη Βαυαρία
Η παλαιότερη Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα, δημιούργημα του Καποδίστρια το 1828, δημιούργησε άσχημο κλίμα για την Εθνική Χρηματιστική, με αποτέλεσμα να διακόψει το 1834 τις εργασίες της.
Με νόμο, που εξεδόθη στις 25 Ιανουαρίου του 1836, η κυβέρνηση όρισε τα σχετικά με τη σύσταση της νέας «Εθνικής Τραπέζης».
Η νέα Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε τη λειτουργία της στις 22 Ιανουαρίου του 1842, μετά την κατάθεση του κεφαλαίου της από τους μετόχους της που εκτός από τον Ελβετό φιλέλληνα Ευνάρ ήταν και ο Γεώργιος Σταύρου ο οποίος στη Γενική συνέλευση της 9ης Φεβρουαρίου του 1849 εκλέχθηκε ισόβιος Διευθυντής της. Άλλοι μέτοχοι ήταν Κώστας Βράνης, το ελληνικό κράτος με 1000 μετοχές και οι αδελφοί Ρότσιλδ.
Ένα σημαντικό προνόμιο που της είχε παραχωρηθεί από το κράτος ήταν το δικαίωμα έκδοσης χαρτονομισμάτων για διάστημα εικοσιπέντε ετών. Η συμφωνία αυτή είναι σημαντικότατη αφού ουσιαστικά μ? αυτή αρχίζει η έκδοση ελληνικού χαρτονομίσματος. Η Τράπεζα κυκλοφόρησε τα πρώτα της χαρτονομίσματα των 25, 50, 100 και 500 δραχμών που θα τυπωθούν στη Γαλλία.
Σε αντίθεση με τους χάρτινους φοίνικες, οι δραχμές θα τύχουν πολύ καλής υποδοχής από το κοινό και τους εμπόρους.
Το 1852 εκδίδονται χαρτονομίσματα των 10, 25, 100 και 500 δραχμών. Η αισθητική τους είναι διαφορετική από αυτή των προηγούμενων εκδόσεων, τυπώνονται στο Λονδίνο και για πρώτη φορά αναγράφεται και αριθμητικά η ονομαστική αξία του χαρτονομίσματος.
Το 1861, κράτος και Εθνική Τράπεζα θα συμφωνήσουν στην ανανέωση του προνομίου της έκδοσης χαρτονομισμάτων από την Τράπεζα για άλλα είκοσι πέντε χρόνια, που θ? άρχιζαν μετά τη λήξη της αρχικής συμφωνίας, δηλαδή από τον Ιανουάριο του 1867.
Το 1862 η Τράπεζα προγραμμάτισε να θέσει σε κυκλοφορία νέα χαρτονομίσματα των 10, 25, 100 και 500 δραχμών.
Η ενσωμάτωση της Επτανήσου αποτέλεσε την πρώτη σημαντική ελληνική εθνική επιτυχία μετά τη σύσταση του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Στα ελληνικά πλέον Επτάνησα σύντομα δημιουργήθηκε η ανάγκη κυκλοφορίας ελληνικού χρήματος, την οποία κάλυψε η Ιονική Τράπεζα, που λειτουργούσε εκεί σαν αγγλική τράπεζα από το 1840.
Το ελληνικό κράτος παραχώρησε στην Ιονική εκδοτικό προνόμιο όπως έκανε και στην Εθνική το 1841 επιτρέποντάς της να κυκλοφορήσει δικό της χαρτονόμισμα σε δραχμές, στα Επτάνησα.
Το 1882, λόγω της ανάγκης για οικονομική ανάπτυξη των απελευθερωμένων ελληνικών περιοχών και για κυκλοφορία ελληνικού νομίσματος, ιδρύθηκε μία καινούργια τράπεζα, η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας.
Σαν έδρα είχε το Βόλο και δημιουργήθηκε από Γάλλους και Έλληνες κεφαλαιούχους με επικεφαλής τον Ανδρέα Συγγρό. Η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας ήταν κι αυτή , δηλαδή είχε από το κράτος- όπως και η Ιονική το1864- δικαίωμα έκδοσης και κυκλοφορίας χαρτονομίσματος στις νέες χώρες, όπως τότε ονομάζονταν τα ελληνικά εδάφη.
Για την Ελλάδα η δεκαετία του 1880 χαρακτηρίστηκε από μια έντονη προσπάθεια των κυβερνήσεων του Χαρίλαου Τρικούπη για εκσυγχρονισμό του κράτους και δημιουργία σοβαρών έργων υποδομής. Οι ανάγκες του κράτους για χρήμα, που ήταν αυξημένες, καλύπτονταν από την Εθνική, την Ιονική, την Ηπειροθεσσαλίας, την Τράπεζα της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι το 1928 όταν ιδρύθει η Τράπεζα της Ελλάδας.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1897 θα δημιουργηθεί η αυτόνομη «Κρητική Πολιτεία» Στη νέα κρητική πολιτεία η Εθνική Τράπεζα μαζί με όμιλο Άγγλων Τραπεζιτών ιδρύουν το 1899 την τράπεζα Κρήτης. Αργότερα, με την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-13, η Τράπεζα Κρήτης θ’ αποκτήσει κι αυτή δικαίωμα κυκλοφορίας χαρτονομίσματος για τη δική της περιοχή, όπως η Ιονική στα Ιόνια Νησιά το 1864 και η Ηπειροθεσσαλίας το 1882.
Η δεκαετία του 1900 υπήρξε από τις σημαντικότερες για την Ελλάδα. Ο ιδιωτικός τομέας κινητοποιήθηκε μόνος, κι η οικονομία , κάτω από τον αυστηρό έλεγχο της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής και της απόδοσης των έργων υποδομής του Χαρίλαου Τρικούπη βελτιώθηκε και η ναυτιλία αναπτύχθηκε. Το μεταναστευτικό κύμα κυρίως προς την Αμερική που παρατηρήθηκε στις αρχές του 1900 είχε και θετικά αποτελέσματα για την Ελλάδα: Το συνάλλαγμα που οι Έλληνες μετανάστες έστελναν πίσω στην πατρίδα επέδρασε θετικά στην οικονομία. Έτσι, γύρω στα 1908 η νομισματική κυκλοφορία και η οικονομική κατάσταση της χώρας είχαν επανέλθει σε ομαλούς ρυθμούς.
Το 1909 ξέσπασε στην Ελλάδα στρατιωτικό κίνημα, η επανάσταση στο Γουδί, η οποία με ήπιους τόνους διεκδικούσε τα αιτήματα της: Οργάνωση του στρατού, εξυγίανση του δημοσίου βίου, εκσυγχρονισμό της χώρας.
Σε μικρό χρονικό διάστημα θα κάνει την εμφάνιση του στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πεπειραμένος πολιτικός από την Κρητική Πολιτεία.
Τον ίδιο χρόνο ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Δραγούμη ένας νόμος που αφορούσε τα οικονομικά και που έγινε σταθμός στην ιστορία της οικονομικής ζωής της χώρας.
Σύμφωνα με το νόμο αυτό το κράτος επέτρεπε στην Εθνική, την εκδοτική του τράπεζα, ν’ αγοράσει για λογαριασμό της συνάλλαγμα και χρυσό από τις ξένες αγορές και να το χρησιμοποιεί σαν κάλυμμα για την έκδοση χαρτονομίσματος. Ύστερα από ην ψήφιση του νόμου αυτού το ελληνικό χαρτονόμισμα που βρισκόταν σε κυκλοφορία μπορούμε πια να έχει κάλυμμα στα θησαυροφυλάκια της τράπεζας όχι μόνο μεταλλικές δραχμές, αλλά και χρυσό ή ξένο συνάλλαγμα.
Η νέα αυτή ρύθμιση ήταν σωτήρια για το έντονο πρόγραμμα εξοπλισμών των ελληνικών κυβερνήσεων μεταξύ του 1910 και 1912 που προετοίμαζε τη χώρα για τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Η Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους από το 1919 αποτελούσε πλέον την κυριότερη δύναμη στα Βαλκάνια. Μέσα στα τελευταία επτά χρόνια κατάφερε να διπλασιάσει την έκταση της αλλά και τον πληθυσμό της.
Η ελληνική οικονομία εμφανίστηκε δυνατή και η δραχμή κυριάρχησε στην ευρύτερη περιοχή σαν το ισχυρότερο νόμισμα, ισχυρότερο ακόμα και από την αγγλική λίρα.
Η Ελλάδα στις αρχές του 1922 βρίσκεται να μάχεται μόνη της στη Μικρά Ασία .Το οικονομικό κόστος ήταν μεγάλο και οι οφειλόμενες πιστώσεις του ’ Παγκοσμίου Πολέμου από τους Σύμμαχους καθυστερούσαν ή και ανακαλούνταν λόγω των πολιτικών εξελίξεων.
Η δραχμή θα κλονιστεί και το κράτος , που αναζητούσε χρήματα για τις τεράστιες ανάγκες του, κατέφυγε σ? ένα πραγματικά πρότυπο τρόπο εύρεσης χρήματος, τον αναγκαστικό δανεισμό του 1922:Όλα τα χαρτονομίσματα που κυκλοφορούν κόπηκαν στη μέση .Το ένα κομμάτι παρέμεινε στον κάτοχο, αντιπροσωπεύοντας τη μισή αναγραφόμενη ονομαστική του αξία. Το δεύτερο δόθηκε στο κράτος μ? αντάλλαγμα ομολογίες του αναγκαστικού δανείου της 25ης Μαρτίου του 1922.
Το 1927 το προσφυγικό πρόβλημα και η κακή οικονομική κατάσταση της χώρας ανάγκασαν την ελληνική κυβέρνηση ν? αναζητήσει δάνειο από το εξωτερικό ύψους 9.000.000 λιρών Αγγλίας με την υποχρέωση από ελληνικής πλευράς τη δημιουργία ξεχωριστής εκδοτικής τράπεζας με την επωνυμία «Τράπεζα της Ελλάδος».
Η αξία της δραχμής, με δήλωση της Τράπεζας, συνδέθηκε με την αξία του χρυσού στο επίπεδο 1000 γραμμάρια χρυσού,51.212,87 δραχμές.
Η ισοτιμία δραχμής και λίρας Αγγλίας ορίστηκε με αυτόν τον τρόπο σε 1 λίρα Αγγλίας :375 δραχμές
Η Τράπεζα της Ελλάδας θα αρχίσει αμέσως τις εκδοτικές της δραστηριότητες αλλά τα πρώτα χαρτονομίσματά της που θα κυκλοφορήσουν ήταν ήδη τυπωμένα και βρίσκονταν ακυκλοφόρητα στα αποθέματα της Εθνικής Τραπέζης. Τη λύση έδωσε η επισήμανση με σφραγίδα της νέας εκδοτικής αρχής-Τράπεζας της Ελλάδος.
Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1931 η Μεγάλη Βρετανία κάτω από το βάρος της κρίσης αποφάσισε ν? εγκαταλείψει τη σταθερή ισοτιμία λίρας ? χρυσού , αφήνοντας το νόμισμα της να υποτιμηθεί αυτό σχετιζόταν άμεσα με την Ελλάδα αφού η αξία της δραχμής ήταν συνδεδεμένη με το χρυσό μέσο της αγγλικής λίρας. Προκειμένου να προστατευτεί η σταθερότητα της δραχμής πάρθηκε απόφαση για συνέχιση της σταθερής ισοτιμίας με το χρυσό μέσω του δολαρίου αυτή τη φορά.Η νέα ισοτιμία ορίσθηκε σε 1 δολ. Η.Π.Α= 77,05 Δρχ.
Η έναρξη των πολεμικών γεγονότων στην Ευρώπη το 1939 δημιούργησε ανησυχία στην ελληνική αγορά. Το κοινό, λειτουργώντας σε κλίμα πανικού, απέσυρε τις καταθέσεις του από τις τράπεζες.
Στις 28 Οκτωβρίου του1940, με την επίθεση της Ιταλίας ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος θα αρχίσει για την Ελλάδα. Μπροστά σε ένα δεύτερο κύμα αναλήψεων τραπεζικών καταθέσεων, η Τράπεζα της Ελλάδος αναγκάστηκε αυτή τη φορά να δεσμεύσει προσωρινά τις τραπεζικές καταθέσεις.
Η ελληνική πολεμική κινητοποίηση είχε οικονομικό κόστος δυσβάστακτο για τις δυνατότητες της χώρας.
Τη λύση έδωσε η Αγγλία που πρόσφερε οικονομική βοήθεια, που έφτασε το ποσό των 45.000.000 λιρών Αγγλίας και 5.000.000 δολαρίων. Τα χρήματα αυτά , σε αντίθεση με ό,τι συνέβη με τις σημαντικές πιστώσεις και τη χρηματική βοήθεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δόθηκαν άμεσα και η Ελλάδα μπόρεσε να αντεπεξέλθει στα έξοδα της πολεμικής κινητοποίησης.
Τον Απρίλιο του 1941, η Γερμανία θα εξαπολύσει τη δικιά της επίθεση μέσω των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Κάτω από τη συντριπτική ισχύ του εχθρού το ελληνικό μέτωπο διασπάσθηκε και η γερμανική προέλαση προς την Αθήνα ήταν ταχύτατη. Μπροστά στην κάθοδο των γερμανικών μηχανοκίνητων μονάδων η κυβέρνηση της χώρας, με το νέο πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδερό και το βασιλιά Γεώργιο Β΄ θα εγκαταλείψουν στις 22 Απριλίου την Αθήνα, φεύγοντας για την Κρήτη. Μαζί με την κυβέρνηση στην Κρήτη θα φτάσει και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Κυριάκος Βαρβαρέσος, ο υποδιοικητής της Γεώργιος Ματζαβίνος και τρεις ανώτεροι υπάλληλοι. Στο διάστημα της γερμανικής κατοχής θα αποτελέσουν την εκπροσώπηση της ελληνικής εκδοτικής Τράπεζας στο πλευρό της κυβέρνησης στην Μ. Ανατολή και την Αγγλία .Από το Φεβρουάριο του 1941 πριν ακόμη από τη γερμανική επίθεση, ο χρυσός της Τραπέζης της Ελλάδος θα έχει μεταφερθεί και αυτός στην Κρήτη, η οποία έχει θεωρηθεί ασφαλέστερο μέρος από την Αθήνα. Με τη γερμανική επίθεση στην Κρήτη το Μάιο του 1941, ο ελληνικός χρυσός φυγαδεύτηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου με το αγγλικό πολεμικό «Διδώ» και από εκεί έφτασε στην Πραιτόρια της Νοτίου Αφρικής.
Εκεί θα λιωθεί για να μετασχηματιστεί σε ράβδους συνολικού βάρους 608.350 ουγκιών .Τέλος, μετά από πολλές περιπέτειες, ο ελληνικός χρυσός μεταφέρθηκε στο Λονδίνο όπου θα μείνει όλο το διάστημα της κατοχής, για να επιστρέψει πίσω στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση.
Η Ελλάδα υπήρξε η μόνη εμπόλεμη χώρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που ενώ κατελήφθη από τον εχθρό , κατόρθωσε να διασώσει τα αποθέματα του θησαυροφυλακίου της.
Στην κατεχόμενη Ελλάδα η εξέλιξη της κυκλοφορίας του χρήματος ήταν καταστροφική.
Κατά την περίοδο της κατοχής οι εχθρικές στρατιωτικές δυνάμεις θα προβούν σε μια άνευ προηγούμενου οικονομική εκμετάλλευση της χώρας. Έτσι στην Τράπεζα της Ελλάδος εγκαταστάθηκε Ιταλός και Γερμανός επίτροπος, ενώ η Τράπεζα ήταν υποχρεωμένη να καταβάλλει σε δραχμές οποιοδήποτε ποσό χρειάζονταν τα στρατεύματα κατοχής.
Η περίοδος 1941-42 για την κατεχόμενη Ελλάδα ήταν τραγική. Χωρίς τρόφιμα και με το σύνολο των πρώτων υλών της να το αρπάζει ο κατακτητής χωρίς να πληρώνει, το οικονομικό και νομισματικό σύστημα της χώρας θα καταρρεύσει.
Το χρήμα άρχισε να χάνει αξία του και ο πληθωρισμός ανέβαινε συνέχεια. Για να ικανοποιηθούν οι αυξημένες ανάγκες σε χρήμα τόσο για τις καταβολές που ζητούσαν οι αρχές κατοχής, όσο και για τις ανάγκες του δημοσίου, η τράπεζα της Ελλάδας αναγκάσθηκε να τυπώνει συνέχεια χρήματα .Οι εκδόσεις αυτές, που ονομάζονται σήμερα κατοχικές, θα τυπωθούν για πρώτη φορά σε τυπογραφεία, τόσο όμως η ποιότητά τους όσο και η αισθητική τους είναι υποβαθμισμένη.
Λόγω του αυξημένου πληθωρισμού συνεχώς θα τίθενται σε κυκλοφορία νέες εκδόσεις, με υψηλότερες ονομαστικές αξίες. Έτσι στις 20 Δεκεμβρίου του 1942 τέθηκε για πρώτη φορά σε κυκλοφορία χαρτονόμισμα των 10.000 δραχμών στις 12 Αυγούστου του 1943 χαρτονόμισμα των 25.000 δραχμών και στις 14 Ιανουαρίου του 1944 των 50.000 δραχμών. Αργότερα η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτη. Εκδίδονται χαρτονομίσματα των 100.000,των 500.000 και 1.000.000 δραχμών και ο εκπληκτικός ρυθμός αυτός συνεχίστηκε .
Η κορύφωση ήρθε με τα δύο τελευταία κατοχικά νομίσματα των 10 και 100 δισεκατομμυρίων δραχμών που τυπώθηκαν τον Οκτώβριο του1944, λίγες μόνο μέρες μετά την απελευθέρωση .
Μέσα σ? αυτό το νομισματικό χάος στη διάρκεια της κατοχής ,το χρήμα έχασε όπως είναι φυσικό την αξία του.
Τέλος, σε περιοχές της ελεύθέρης Ελλάδας, όπου το 1944 ο έλεγχός τους είχε περιέλθει στις ένοπλες ομάδες της Εθνικής Αντίστασης, θα κυκλοφορήσουν σαν χαρτονόμισμα τα ομόλογα της ΠΕΕΑ. Τα ομόλογα αυτά είναι χαρακτηριστικά για δύο λόγους: Δεν αναφέρονται σε δραχμές αφού η δραχμή έτσι και αλλιώς είχε χάσει την αξίας της, αλλά σε οκάδες σταριού. (τυπώθηκαν ομόλογα των 5,25 και 100 οκάδων) και για την αυστηρότητά τους απέναντι σε κάθε περίπτωση παραχάραξης που όπως αναγράφεται πάνω τους τιμωρείται με θάνατο.
Την ίδια περίοδο τυπώνονται χαρτονομίσματα και από την εξόριστη κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή (εκδόσεις της Μέσης Ανατολής). Αυτά θα κυκλοφορήσουν στην Ελλάδα μετά απ? την απελευθέρωση.
Μετά τη γερμανική υποχώρηση του 1944 η οικονομική κατάσταση ήταν απελπιστική. Η νομισματική κατάσταση δήλωνε κι αυτή το μέγεθος της καταστροφής. Στις αρχές Νοεμβρίου του 1944, λίγες μόνο μέρες μετά την άφιξη της κυβέρνησης Παπανδρέου, τυπώθηκε το τελευταίο «κατοχικό χαρτονόμισμα»: είναι αυτό των 100 δισεκατομμυρίων.
Ένα από τα μέτρα που πάρθηκαν για την οργάνωση του κρατικού μηχανισμού, όσο και για την επίλυση των βασικών προβλημάτων διαβίωσης του πληθυσμού που λιμοκτονεί είναι και η δημιουργία της «νέας» δραχμής, που αντιστοιχεί με 50.000.000.000 κατοχικές παλαιές δραχμές, ενώ ορίζεται η ισοτιμία της στρατιωτικής αγγλικής λίρας σε 600 νέες δραχμές. Οι παλαιές κατοχικές δραχμές ανταλλάσσονται με αγγλικές στρατιωτικές λίρες και με χαρτονομίσματα νέων δραχμών που έχουν τυπωθεί στην Αγγλία. Χαρακτηριστικό των νέων αυτών χαρτονομισμάτων είναι ότι οι πρώτες εκδόσεις τους δεν αναφέρουν ημερομηνία εκδόσεως. Το σταθεροποιητικό πρόγραμμα της «νέας» δραχμής θα τεθεί σε εφαρμογή κάτω από τις υποδείξεις του νέου Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος Κ. Βαρβαρέσου, αλλά όμως οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα δύσκολες.
Το πολιτικό κλίμα της εποχής είναι ιδιαίτερα ταραγμένο και η εμπιστοσύνη στη δραχμή έχει κλονισθεί. Κατάλοιπο της κατοχής θα παραμείνει η χρυσή λίρα, που αποτελεί ακόμη σίγουρο μέσο για αποταμίευση ή και για συναλλαγές. Η «χρυσοφιλία» αυτή των αποταμιευτών θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το 1966 και μόνο μετά την ημερομηνία αυτή θα αρχίσει να μειώνεται το ενδιαφέρον για χρυσές λίρες.
Τον Απρίλιο του 1953 θα ληφθεί μια επώδυνη αλλά αναγκαία απόφαση: Στις 9 Απριλίου το πρωί οι Έλληνες θα μάθουν από το ραδιόφωνό τους την υποτίμηση κατά 50% του εθνικού νομίσματος απέναντι στο δολάριο και κατά συνέπεια στα υπόλοιπα διεθνή νομίσματα. Η υποτίμηση αυτή θα φέρει τη δραχμή σε ισοτιμία: ένα δολάριο ίσο με 30.000 δρχ.
Από το 1955 Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος αναλαμβάνει ο Ξενοφών Ζολώτας, που θα ταυτισθεί με την οικονομική πολιτική της χώρας μέχρι το 1981, με εξαίρεση την περίοδο της δικτατορίας του 1967. Η δεκαετία 1955-1965 θ? αποτελέσει περίοδο σταθερότητας για τη δραχμή και ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία.
Στην πολιτική σκηνή κυριαρχεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τις κυβερνήσεις του Εθνικού Ριζοσπαστικού Κόμματος. Το τέλος της περιόδου αυτής όμως θα σημαδευτεί από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 και την επταετή δικτατορία που θα λήξει με την εθνική καταστροφή της Κύπρου τον Αύγουστο του 1974. στην περίοδο αυτή θα συμβούν γεγονότα σημαντικότατα για την οικονομία της Ευρώπης και το μέλλον της Ελλάδας.
Από τον Ιανουάριο του 1981 η Ελλάδα θα γίνει το 10ο πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Μέσα στο νέο ευρωπαϊκό καθεστώς γεννιέται και η έννοια του ECU, της νομισματικής ευρωπαϊκής μονάδας, που μέσα απ? αυτήν τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν σταθερές νομισματικές ισοτιμίες. Από το τέλος του 1981 και σχεδόν για τα επόμενα 15 χρόνια η χώρα θα κυβερνηθεί από σοσιαλιστικές κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, που θα πραγματοποιήσουν τομές στο οικονομικό πρόσωπο της χώρας. Το κράτος θα μεγαλώσει τη συμμετοχή του στην οικονομία της χώρας, μαζί όμως και τις δαπάνες του.
Σταθεροποιητικά προγράμματα θα προσπαθήσουν να εντάξουν πάλι την οικονομία σε τροχιά σύγκλισης της οικονομίας μ? αυτές των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Από το Νοέμβριο του 1993, με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (Maastricht) οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν συμφωνήσει στη δημιουργία πια ενός μόνου νομίσματος για όλες τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το νόμισμα αυτό είναι το «ΕΥΡΩ», που θα κυκλοφορήσει από το 2002 και θα καταργήσει σταδιακά όλα τα άλλα εθνικά νομίσματα διευκολύνοντας τις συναλλαγές μέσα στην Ευρώπη.
Η συνθήκη του Μάαστριχτ (Maastricht) έχει ήδη θέσει τις προϋπόθεσης κάτω από τις οποίες ένα κράτος μέλος θα γίνει δεκτό στο νέο σύστημα νομίσματος.
Η Ελλάδα προσπάθησε και πέτυχε να φέρει την οικονομία της σε τέτοια θέση ώστε να εξασφαλίσει και αυτή τις οικονομικές προϋποθέσεις. Έτσι, από το 2002 η γνωστή παλιά δραχμή που πέρασε τόσα από το 1832 μέχρι σήμερα, θα πάψει να υπάρχει προς χάριν του κατακαίνουργιου και «Ευρωπαϊκού ΕΥΡΩ».
0 πολιτισμός της Ευρώπης σήμερα αγκαλιάζει ανθρώπους από διαφορετικές εθνότητες, που μιλούν ποικίλες γλώσσες και έχουν ξεχωριστές συνήθειες στο φαγητό, στην εργασία, στην οργάνωση.
Όλοι τους, όμως, μοιράζονται και κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Θεωρούν κοινή τους κληρονομιά τα επιτεύγματα της αρχαίας ελληνικής σκέψης, η οποία απεικονίζεται αδρά στο σχετικό μύθο της αρπαγής της Ευρώπης που λέει ότι μια φορά κι έναν καιρό, ζούσε στη Φοινίκη, στα παράλια της ανατολικής Μεσόγειου, μια όμορφη κοπέλα που την έλεγαν Ευρώπη, δηλαδή μεγαλομάτα. Ένα πρωί ξύπνησε αναστατωμένη. Είχε δει στον ύπνο της πως δύο γυναίκες, η γη της Ασίας και η αντικρινή γη, την τραβούσαν καθεμιά προς το μέρος της.
Ήταν ένα ηλιόλουστο πρωινό και η Ευρώπη βγήκε με τις φιλενάδες της να μαζέψουν λουλούδια.
Από τον ‘Όλυμπο, ψηλά, την είδε ο Δίας και μαγεύτηκε . Μεταμορφώθηκε σ’ έναν πανέμορφο, δυνατό ταύρο και κατέβηκε στο λιβάδι όπου έπαιζαν τα κορίτσια. Πλησίασε ήρεμα την κοπέλα, χαμήλωσε και της έγνεψε να ανέβει στη ράχη του. Η Ευρώπη τον καβαλίκεψε και, στη στιγμή, ο ταύρος βάλθηκε να τρέχει ξέφρενα.
Πέρασαν τη στεριά, όρμησαν πάνω από τα νερά της θάλασσας κι έφτασαν στην Κρήτη. Και μόνο τότε ο Δίας τής αποκάλυψε ποιος ήταν. Η Ευρώπη, από την ένωσή της με τον Δία, γέννησε τρεις γιους, που το όνομά τους έμελλε να δοξαστεί: τον Μίνωα, βασιλιά της Κνωσού, τον Σαρπηδόνα, βασιλιά της Λυκίας, και τον Ραδάμανθη, τον πιο σοφό και γνωστικό άνθρωπο του καιρού του.
Ο μύθος απηχεί στην πεποίθηση ότι ο δυτικός πολιτισμός ξεπήδησε από την Αρχαία Ελλάδα και για την ακρίβεια ξεκίνησε από την Μινωική Κρήτη.
Δεκαπέντε από τα πιο προηγμένα κράτη της Ευρώπης συγκροτούν, εδώ και μερικά χρόνια, την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η μεγάλη οικογένεια εθνών και κρατών αντιπροσωπεύει για τους κατοίκους της, σύμφωνα και με την ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης του 1957, την ελευθερία της έκφρασης και τη δημοκρατική διακυβέρνηση.
Τώρα , για πρώτη φορά , η Ευρωπαϊκή Ένωση κόβει ένα ενιαίο νόμισμα για τους περισσότερους πολίτες της. Έτσι, οι οικονομικές συναλλαγές, τα ταξίδια και οι κάθε είδους επικοινωνίες διευκολύνονται.
Η επιτυχία και η ανθεκτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα κριθεί από την ικανότητά της να αγκαλιάσει τις ιδιαιτερότητες των λαών που την απαρτίζουν αποδίδοντας το δέοντα σεβασμό στην Ελλάδα.
http://5dim-pyrgou.ilei.sch.gr/
