Μιλάμε για διαταραχές που επηρεάζουν την ικανότητα έναρξης και διατήρησης του ύπνου, συμπεριλαμβανομένης και της υπερβολικής διάρκειας του ύπνου.
Υπάρχουν κάποιες μεταβολές του ύπνου που συνδέονται με την ηλικία, παρ’ όλα ταύτα οι διαταραχές του ύπνου στους ηλικιωμένους μπορεί να έχουν σχέση και με ψυχολογικά αγχογόνα ερεθίσματα.
Το χρονοδιάγραμμα και η ποσότητα του ύπνου μεταβάλλονται με την ηλικία. Οι ηλικιωμένοι έχουν την τάση να κοιμούνται νωρίτερα, να αφυπνίζονται νωρίτερα και να ανέχονται λιγότερο τις αλλαγές στον κύκλο ύπνου – αφύπνισης.
Η αποτελεσματικότητα του ύπνου (διάρκεια του ύπνου σε σχέση με την διάρκεια παραμονής στο κρεβάτι) ελαττώνεται από 95% κατά την διάρκεια της εφηβείας σε λιγότερο του <75% κατά την διάρκεια της τρίτης ηλικίας.
Ο ύπνος μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως ύπνος με βραδείες κινήσεις των οφθαλμών (non – rapid eye movement – NREM) και ύπνος με ταχείες κινήσεις των οφθαλμών (rapid eye movement – REM).
Αϋπνία: είναι η δυσκολία στην επέλευση και διατήρηση του ύπνου. Μπορεί να είναι παροδική (μερικές ημέρες), βραχεία (1-3 εβδομάδες) και χρόνια (>3-4 εβδομάδες).
Η θεραπεία της αϋπνίας συνήθως δεν απαιτεί άμεση φαρμακευτική αγωγή, η και αν παρ’ όλα ταύτα χρειαστεί με βάση την εξατομικευμένη εκτίμηση, θα πρέπει να χρησιμοποιείται η μικρότερη αποτελεσματική δόση του ασφαλέστερου φαρμάκου.
Τα αίτια της αϋπνίας περιλαμβάνουν οποιαδήποτε ιατρική πάθηση, πολλά φάρμακα και ψυχιατρικές διαταραχές (άγχος, άνοια, κατάθλιψη, κ.α.)
Η υπνηλία στην Τρίτη ηλικία κατά την διάρκεια της ημέρας που είναι επίμονη, υπερβολική και δεν ελαττώνεται με επιπλέον ύπνο μπορεί να οφείλεται σε μία ευρεία ποικιλία πιθανών αιτιών όπως: υπογλυκαιμία, υποθυρεοειδισμό, υπερθυρεοειδισμό με απάθεια, ουραιμία, ηπατική ανεπάρκεια, υπερκαπνία, υδροκέφαλο, τραύμα στο κεφάλι, διεγκεφαλικοί όγκοι, αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση οποιασδήποτε αιτιολογίας κ.α.
Παραϋπνίες: είναι κινήσεις και συμπεριφορές που εμφανίζονται κατά την διάρκεια του ύπνο. Οι παραϋπνίες που μπορεί να εμφανιστούν στους ηλικιωμένους περιλαμβάνουν το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών και των περιοδικών κινήσεων των άκρων στον ύπνο.
Άπνοια στον ύπνο: είναι η παροδική διακοπή της αναπνοής κατά την διάρκεια του ύπνου λόγω απόφραξης των αεραγωγών.