Μία υπηρεσία με σημαντική κοινωνική διάσταση
Η κατ’οίκον παροχή ιατρικών υπηρεσιών για ανθρώπους που για διάφορους λόγους δεν έχουν ευχέρεια μετακίνησης, έχει μια μακρόχρονη ιστορία σε χώρες με ανεπτυγμένα συστήματα υγείας. Ο στόχος τέτοιων προγραμμάτων είναι η παροχή οργανωμένης και συστηματικής φροντίδας σε ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρίες, δηλαδή άτομα με κινητικά προβλήματα, ψυχική νόσο, νοητική υστέρηση και γενικότερα προβλήματα υγείας που δυνητικά δυσχεραίνουν τη μετακίνησή τους εκτός του μόνιμου χώρου κατοικίας τους.
Στήν Ελλάδα παρόμοια προγράμματα δεν είναι άγνωστα. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» αποτελεί το πιο γνωστό παράδειγμα κοινωνικής δομής που στοχεύει στην αξιοπρεπή και αυτόνομη διαβίωση ευάλωτων ομάδων.
Η κατ’οίκον οδοντιατρική περίθαλψη στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη παρ’ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αποτελεί αναγνωρισμένο αντικείμενο στο προπτυχιακό πρόγραμμα οδοντιατρικών σχολών. Στη Μεγάλη Βρετανία η πρόσφατη αναγνώριση της ειδικότητας της «Οδοντιατρικής Ειδικής Φροντίδας» (Special Care Dentistry) έχει δώσει ιδιαίτερη ώθηση στην εκπαίδευση παροχής οδοντιατρικών υπηρεσιών για άτομα ευπαθών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων και ατόμων με ειδικές ανάγκες. Οδοντίατροι αυτής της ειδικότητας αφιερώνουν ένα σημαντικό κομμάτι της κλινικής τους δραστηριότητας φροντίζοντας ασθενείς στο χώρο διαμονής τους.
Ο σκοπός της κατ’οίκον οδοντιατρικής φροντίδας είναι να φροντίσει εκείνες τις ομάδες του πληθυσμού που, για οποιοδήποτε λόγο, δεν μπορούν να προσπελάσουν υπάρχουσες οδοντιατρικές υπηρεσίες.
Με την πάροδο των ετών η ανάγκη τέτοιων υπηρεσιών αυξάνεται για τρεις λόγους:
η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης αυξάνει τον αριθμό των ηλικιωμένων στο γενικό πληθυσμό που θα βιώσουν κινητικά ή άλλου είδους προβλήματα και συνεπώς θα δυσκολευτούν στο να επισκεφθούν ένα συμβατικό οδοντιατρείο.
Ακόμα η διατήρηση μεγαλύτερου αριθμού φυσικών δοντιών από ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού αυξάνει ραγδαία και τις θεραπευτικές ανάγκες τους σε σχέση με προηγούμενες γενιές . Σ’αυτά έρχεται να προστεθεί και η ολοένα αυξανόμενη επιθυμία ατόμων με ειδικές ανάγκες και των οικογενειών τους για ισότιμη παροχή ιατρικών και οδοντιατρικών υπηρεσιών που θα διασφαλίζουν την αυτονομία και αξιοπρέπεια αυτών των ομάδων, εξέλιξη απόλυτα θεμιτή σε μια πολιτισμένη κοινωνία.
Τα τελευταία χρόνια η παροχή κατ’οίκον οδοντιατρικής περιθαλψης έχει γίνει ευκολότερη με την χρήση κινητών, εύκολα μετεφερόμενων μονάδων που παρέχουν τη δυνατότητα στην οδοντιατρική ομάδα να επιτελέσει πιο περίπλοκες εργασίες. Ομως ακόμα και χωρίς αυτό τον εξοπλισμό, ο κατάλληλα εκπαιδευμένος οδοντίατρος μπορεί να προσφέρει σημαντικό έργο στούς ασθενείς του όπως: εξέταση, αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών, ανακούφιση από πόνο, παροχή συμβουλών σε θέματα στοματικής υγιεινής, και τοποθέτηση προσωρινών εμφράξεων.
Η κατ’οίκον οδοντιατρική φροντίδα δεν είναι απαραίτητο να γίνει «κατ’οίκον». Μπορεί να περιλαμβάνει διάφορους χώρους διαμονής ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού όπως οίκους ευγηρίας, μονάδες αποκατάστασης για ασθενείς με κινητικά προβλήματα, δομές επανένταξης, νοσοκομεία χωρίς οδοντιατρικά τμήματα και σχολεία για ειδικές ομάδες .
Η εκπαίδευση του οδοντιάτρου σε ολα τα θέματα που εφάπτονται της παροχής τέτοιου είδους οδοντιατρικών υπηρεσιών είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς καλείται να αντιμετωπίσει μια σειρά ειδικών θεμάτων όπως: η αψογη προετοιμασία πριν την επίσκεψη, η ασφάλεια της οδοντιατρικής ομάδας και του ασθενούς, η πρόληψη διασποράς μολύνσεων, ο σεβασμός του απόρρητου δεδομένων, η αντιμετώπιση πιθανού επείγοντος ιατρικού περιστατικού έξω απο το ελεγχόμενο περιβάλλον ενός συμβατικού οδοντιατρείου και τέλος η αποτελεσματική επικοινωνία με τον ασθενή και το περιβάλλον του. Στο περιβάλλον αυτο συμπεριλαμβάνονται η οικογένεια, κοινωνικοί λειτουργοί, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό καθώς και ο οδοντίατρος του ασθενή που πιθανώς θα αναλάβει πρωτεύοντα ρόλο στην εκπόνηση και εκτέλεση του ενδεικνυόμενου σχέδιου θεραπείας.
Η κατ’οίκον οδοντιατρική περίθαλψη αποτελεί μια υπηρεσία που δυνητικά αφορά ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Πέρα από τους γηριατρικούς ασθενείς, άτομα με χρόνια κινητικά η ψυχολογικά προβλήματα και ανθρώπους με σοβαρά θέματα υγείας που οποιαδήποτε μετακίνηση μπορεί να δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα, η οδοντιατρική αυτή υπηρεσία απευθύνεται και σε κάθε άτομο που μπορεί να βιώσει ένα παροδικό πρόβλημα όπως κάποιο ατύχημα που χρήζει παραμονής στο σπίτι ή μια φοβία που εμποδίζει την άνετη μετακίνηση εκτός οικείου περιβάλλοντος. Με τήρηση αυστηρών πρωτοκόλλων, υψηλή συναίσθηση ευθύνης και σωστή εκπαίδευση, η κατ’οίκον οδοντιατρική φροντίδα μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό κοινωνικό έργο και στη χώρα μας.
