Η φύση δεν είναι ευγενική με το ανθρώπινο σώμα μετά το θάνατό του. Αν και η παραδοσιακή φυσική αποσύνθεση έχει αντικατασταθεί από πιο σύγχρονες μεθόδους και ο άνθρωπος μπορεί να επιλέξει να καθυστερήσει τη διαδικασία, η αλήθεια παραμένει πικρή: η αποσύνθεση είναι σκληρή.
Το 2003, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να ανακαλύψουν στοιχεία αρχαίων πολιτισμών, που έθαβαν τους νεκρούς τους στη βόρεια Ισπανία περίπου 350.000 χρόνια πριν.
Αυτό από μόνο του δίνει μία πρώτη εντύπωση για το γεγονός ότι ο άνθρωπος μάλλον πάντα προσπαθούσε να «αποχαιρετίσει» τους αγαπημένους του με έναν πιο …ανθρώπινο τρόπο. Τι συμβαίνει όμως κατά τη διάρκεια της αποσύνθεσης;
Τα ανθρώπινα κύτταρα ανοίγουν διάπλατα
Η διαδικασία κατά την οποία το ανθρώπινο σώμα αποσυντίθεται ξεκινάει μόλις λίγα λεπτά μετά το θάνατο. Όταν η καρδιά σταματά να χτυπά, ο άνθρωπος βιώνει την λεγόμενη «ψύχρα του θανάτου», όταν δηλαδή η θερμοκρασία του σώματος πέφτει περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου την ώρα μέχρι να φτάσει σε θερμοκρασία δωματίου.
Σχεδόν αμέσως, το αίμα γίνεται πιο όξινο, καθώς συσσωρεύεται το διοξείδιο του άνθρακα. Αυτή η διαδικασία προκαλεί τα κύτταρα να «ανοίξουν» διάπλατα, αδειάζοντας στην ουσία τους ιστούς από τα ένζυμα, τα οποία αρχίζουν να αφομοιώνουν τους ιστούς εκ των έσω.
Το εκρού του νεκρού
Η βαρύτητα κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία της στο ανθρώπινο σώμα, από τις πρώτες κιόλας στιγμές μετά το θάνατο. Ενώ το υπόλοιπο σώμα γίνεται εκρού, τα πιο βαριά ερυθρά αιμοσφαίρια κινούνται στα μέρη του σώματος, που είναι πιο κοντά στο έδαφος.
Αυτό συμβαίνει επειδή έχει σταματήσει η κυκλοφορία του αίματος. Αποτέλεσμα αυτής της μετακίνησης είναι οι μωβ κηλίδες στα μέρη του σώματος που αγγίζουν το έδαφος (π.χ στην πλάτη αν το πτώμα είναι ξαπλωμένο ανάσκελα). Στην πραγματικότητα, τα σημάδια αυτά βοηθούν τον ιατροδικαστή για να εξακριβώσει την ώρα θανάτου.
Το ασβέστιο συστέλλει τους μυς
Πρόκειται για τη λεγόμενη νεκρική ακαμψία, κατά την οποία ένα νεκρό σώμα γίνεται σκληρό και δύσκολο να κινηθεί. Η νεκρική ακαμψία, σε γενικές γραμμές, ξεκινά μέσα σε περίπου τρεις έως τέσσερις ώρες μετά το θάνατο, κορυφώνεται στις 12 ώρες και εξαλείφεται μετά από 48 ώρες.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Στις μεμβράνες των κυττάρων των μυών υπάρχουν κάποιες αντλίες, που ρυθμίζουν το ασβέστιο. Όταν αυτές οι αντλίες σταματούν να εργάζονται μετά το θάνατο, το ασβέστιο πλημμυρίζει τα κύτταρα, προκαλώντας τη συστολή και τη σκλήρυνση των μυών, άρα και τη νεκρική ακαμψία.
Τα όργανα αφομοιώνονται
Η σήψη είναι η διαδικασία που ακολουθεί της νεκρικής ακαμψίας. Αυτή η φάση μπορεί να καθυστερήσει, στην περίπτωση της ταρίχευσης, αλλά τελικά το σώμα θα υποκύψει κάποια στιγμή. Και η αιτία είναι τα ίδια τα ένζυμα που υπάρχουν στο πάγκρεας, τα οποία θα αναγκάσουν το όργανο να αρχίσει να αφομοιώνεται.
Τα μικρόβια θα «επιτεθούν» ομαδικά σε αυτά τα ένζυμα, δίνοντας στο σώμα ένα πρασινωπό χρώμα, ξεκινώντας από την κοιλιά. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, «αυτοί που επωφελούνται αυτής της διαδικασίας είναι τα περίπου 100 τρισεκατομμύρια βακτήρια που έχουν περάσει τη ζωή τους αρμονικά μέσα στα ανθρώπινα εντόσθια».
Καθώς όμως τα βακτήρια αυτά προκαλούν τη διάσπαση του ανθρωπίνου σώματος, απελευθερώνουν πουτρεσκίνη και καδαβερίνη, τις ενώσεις δηλαδή που προσδίδουν τη μυρωδιά σε έναν νεκρό άνθρωπο.
Κέρινη επικάλυψη
Μετά τη σήψη, ακολουθεί η διαδικασία της παρακμής, η οποία είναι αρκετά γρήγορη και στην ουσία μετατρέπει το σώμα σε σκελετό. Ωστόσο, στη διαδικασία αυτή υπάρχουν διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο.
Εάν ένα σώμα έρχεται σε επαφή με κρύο έδαφος ή με νερό, μπορεί να αναπτυχθεί αδιπόκηρος ή πτωματόκηρος, ένα λιπαρό, κηρώδες υλικό που προκύπτει από την αλλοίωση των λιπιδίων κατά την αποσύνθεση των πτωμάτων.
Ο αδιπόκηρος λειτουργεί ως φυσικό συντηρητικό για τα εσωτερικά όργανα, γεγονός που μπορεί να παραπλανήσει τους ερευνητές αναφορικά με την ακριβή ώρα θανάτου. Χαρακτηριστικό, αν και σπάνιο παράδειγμα, είναι η περίπτωση του πτώματος ενός άνδρα 300 ετών, που βρέθηκε πρόσφατα στην Ελβετία.
