Το φαράγγι του Βίκου βρίσκεται 30χλμ βόρεια των Ιωαννίνων και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους και πιο πολυσύχναστους περιπατητικούς προορισμούς της βόρειας Ελλάδας. Το μήκος του αγγίζει τα 12χλμ.,ενώ εάν το υπολογίσουμε μαζί με το φαράγγι Βικάκι, που ξεκινάει δίπλα από το χωριό Μονοδέντρι, αγγίζει τα 24χλμ. Ο Εθνικός Δρυμός Βίκου- Αώου, χαρακτηρισμένος το 1973, έχει συνολική έκταση 1.600 εκτάρια.
Κύριο χαρακτηριστικό του φαραγγιού είναι οι απότομες κόψεις των γύρω βουνοκορφών και το δάσος φυλλοβόλων δέντρων που αναπτύσσεται σε όλο το μήκος του, ενώ η χλωρίδα της περιοχής αριθμεί περίπου 1700 είδη και υποείδη. Πέντε από αυτά είναι τοπικά ενδημικά και συναντώνται αποκλειστικά στο φαράγγι, ενώ δώδεκα δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στην Ελλάδα.
Εξίσου πλούσια είναι και η πανίδα της περιοχής. Εδώ βρίσκουν καταφύγιο λύκοι, ζαρκάδια, αρκούδες, νυφίτσες, αγριόγατες κα. Την άνοιξη ίχνη αρκούδων διακρίνονται στο χιόνι που λιώνει στα γύρω βουνά, αν και τέτοιου είδους συναντήσεις είναι πιο σπάνιες μέσα στο φαράγγι. Δυστυχώς, η λαθροθηρία συνιστά μεγάλη πληγή για τον εθνικό δρυμό.
Οι γεωλογικοί ασβεστολιθικοί σχηματισμοί του φαραγγιού, που φτάνουν τα 1.700 μ. ύψος, δημιουργήθηκαν πριν από 37 με 150 εκατ. χρόνια. Το καλοκαίρι, οι τοπικές βροχές είναι συχνό φαινόμενο, ενώ τον χειμώνα επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες.
Προτεινόμενη διαδρομή
Βίκος (χωριό) – Τοποθεσία Κλήμα (φαράγγι Μέγας Λάκκος): Ανηφορίζουμε προς το χωριό Βίκος και, φτάνοντας στα πρώτα σπίτια, συναντάμε το μονοπάτι στα δεξιά μας. Ξεκινάμε κατηφορίζοντας σε λιθόστρωτο μονοπάτι και σε περίπου 45 λεπτά φτάνουμε πάνω από το εκκλησάκι της Παναγίας. Εδώ το μονοπάτι χωρίζεται στα δύο: Το αριστερό κατευθύνεται προς το εκκλησάκι και τις πηγές του ποταμού Βοϊδομάτη. Εμείς ακολουθούμε το δεξί, που συνεχίζει προς το χωριό Μονοδέντρι.
Η πορεία στο φαράγγι γίνεται από την δεξιά πλευρά της κοίτης του ποταμού. Σε κανένα σημείο της διαδρομής μας δεν περνάμε αριστερά. Κατά τους θερινούς και χειμερινούς μήνες, νερό υπάρχει μόνο στην αρχή του φαραγγιού, εκεί που βρίσκονται οι πηγές του Βοϊδομάτη. Το ποτάμι που μοιάζει με προέκταση του Βοϊδομάτη γεμίζει από τα χιόνια που λιώνουν στα γύρω βουνά την άνοιξη, και λίγο αργότερα στερεύει ξανά.
Συνεχίζοντας την πορεία μας περνάμε μέσα από πυκνά δάση, ανηφορίζοντας και κατηφορίζοντας διαρκώς. Μετά από τρεις ώρες περίπου φτάνουμε στην τοποθεσία Κλήμα. Εδώ υπάρχει πηγή και αριστερά μας βλέπουμε το φαράγγι που οδηγεί στην Τύμφη και τις γύρω κορφές. Αν επιλέξουμε να προχωρήσουμε λίγο ακόμη, σε μικρή απόσταση συναντάμε μια ξύλινη κατασκευή σε κάθετο βράχο, που μας βοηθάει να κατέβουμε τα βράχια. Είναι το μοναδικό δύσκολο σημείο της διαδρομής.
Επιστρέφουμε από το ίδιο μονοπάτι μέχρι που φτάνουμε στην πρώτη πηγή του Βοϊδομάτη. Από εδώ μπορούμε να περάσουμε απέναντι και να κατευθυνθούμε προς το χωριό Πάπιγκο ή να ξαναγυρίσουμε στο χωριό Βίκος. Προσοχή χρειάζεται το σημείο που περνάμε απέναντι για να πάμε στο Πάπιγκο, αφού δεν υπάρχει γεφύρι και η διάσχιση είναι δυνατή μόνο όταν το ποτάμι δεν έχει πολύ νερό.
Ιστορικά στοιχεία
Ολόκληρη η περιοχή του Ζαγορίου άκμασε κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας, και στα χρόνια μετά την απελευθέρωση, χάρη στην έντονη εμπορική δραστηριότητα. Οι κομπογιαννίτες “γιατροί του Βίκου”, που αξιοποιούσαν τις ευεργετικές ιδιότητες των φυτών και βοτάνων του φαραγγιού, ήταν γνωστοί σε όλη την Ελλάδα.
Αξιοθέατα
Εκτός από το ίδιο το φαράγγι, η περιοχή διαθέτει αρκετά φυσικά και πολιτιστικά αξιοθέατα, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, με την εντυπωσιακή συλλογή γυάλινων και χάλκινων αρχαίων αντικειμένων, το οποίο απέχει περίπου 30 χλμ από το Βίκο, καθώς και τα χωριά Πάπιγκο και Μικρό Πάπιγκο.
Το εγκαταλειμμένο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, κοντά στο Μονοδέντρι, προσφέρει πανοραμική θέα του φαραγγιού. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η Μεγάλη Σπηλιά, προσεγγίσιμη μέσα από ένα στενό μονοπάτι.
Τα μονότοξα, δίτοξα και τρίτοξα γεφύρια της περιοχής κατασκευάστηκαν τον 18ο και 19ο αιώνα για να συνδέσουν απομακρυσμένα χωριά, πολύ πριν διανοιχτούν οι σημερινοί δρόμοι.
