Οι διαθλαστικές ανωμαλίες που μπορεί να χρειαστούν διόρθωση είναι η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός. Στους ενήλικες η θεραπευτική μας φαρέτρα, περιλαμβάνει ποικίλες δυνατότητες, όπως την χορήγηση διορθωτικών γυαλιών ή φακών επαφής, την χειρουργική διόρθωση με την βοήθεια του excimer laser ή την τοποθέτηση ενδοφθάλμιου φακού, κ.α. Στα παιδιά η χορήγηση γυαλιών, αποτελεί τον κυριότερο τρόπο διόρθωσης ενός διαθλαστικού σφάλματος.
Τα παιδιά όπως και οι ενήλικες μπορούν να πάσχουν από κάποια διαθλαστική ανωμαλία, το γεγονός όμως αυτό έχει διπλή σημασία. Κι αυτό όχι μόνο γιατί δεν βλέπουν καλά, αλλά γιατί το οπτικό τους σύστημα είναι εύπλαστο. Στην παιδική ηλικία, ο εγκέφαλος «μαθαίνει» να βλέπει και είναι κατά συνέπεια μείζονος σημασίας να έχει αντιμετωπισθεί σωστά, κάθε σημαντικό διαθλαστικό σφάλμα.
Mε βάση τα παραπάνω, γίνεται κατανοητό ότι υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές στην χρήση των γυαλιών, μεταξύ παιδιών και ενηλίκων. Τα παιδιά, σε αντίθεση με τους ενήλικες, φορούν γυαλιά όχι μόνο για να βλέπουν καλά αλλά και για να θεραπευθεί μία πιθανή αμβλυωπία (δηλαδή η ύπαρξη τεμπέλικου ματιού) καθώς και για αντιμετωπισθούν διαταραχές στην θέση των ματιών, δηλαδή ο στραβισμός.
Ένα παιδί μπορεί να εξετασθεί για την ύπαρξη διαθλαστικών ανωμαλιών ακόμα και μέσα στο πρώτο έτος της ζωής, με την βοήθεια μιάς αντικειμενικής μεθόδου, της σκιασκοπίας και αφού πρώτα ενσταλαχθούν σταγόνες πού θα προκαλέσουν διαστολή της κόρης των ματιών. Η μέθοδος αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, αφού δεν απαιτεί την συνεργασία του παιδιού. Η σκιασκοπία έχει σαφή ένδειξη όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή υποψία των γονιών ότι το παιδί δεν βλέπει καλά από το ένα ή και τα δύο μάτια ή όταν κάποιο μάτι φεύγει δηλαδή στραβίζει. Σε κάθε περίπτωση πραγματοποιείται κατά τον προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο που πρέπει να γίνεται σε όλα τα παιδιά στον 3ο μήνα, το 1ο, 3ο και 5ο έτος της ζωής, σύμφωνα με την Αμερικανική Οφθαλμολογική Εταιρεία.
Ο παιδοφθαλμίατρος είναι εκείνος που θα καθορίσει στην συνταγή των γυαλιών την κατάλληλη διόρθωση και ο οπτικός είναι εκείνος που θα επιμεληθεί την ορθή κατασκευή τους.
Ο σκελετός που θα διαλέξετε για το παιδί σας θα πρέπει να είναι άνετος, ασφαλής και όμορφος. Καθώς τα νεογνά και τα νήπια, έχουν πλατιά βάση μύτης είναι σημαντικό να ελέγχουμε την εφαρμογή των γυαλιών, ώστε να μην γλιστρούν προς τα κάτω. Πλατιά, αποστρογγυλεμένα επιρίνια ή επιρίνια από σιλικόνη μπορεί να είναι απαραίτητα για την ορθή εφαρμογή των γυαλιών στο παιδικό πρόσωπο.
Ειδικοί συρμάτινοι οδηγοί μπορούν να σταθεροποιήσουν με ασφάλεια τα γυαλιά πίσω από τα αυτιά, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο στα νήπια. Ευλύγιστες αρθρώσεις συμβάλλουν στην αντοχή των γυαλιών στη δεδομένη κακομεταχείριση, που θα υποστούν από το παιδί. Άθραυστοι φακοί από πλαστικό ή πολυκαρβονικά πολυμερή είναι επίσης απαραίτητοι για να εξασφαλισθεί η ασφάλεια των παιδικών γυαλιών.
Πολλοί γονείς ρωτούν αν τα παιδιά πρέπει να φορούν γυαλιά ηλίου. Η απάντηση είναι ναι. Είναι επίσης εφικτό να ενσωματωθεί η διαθλαστική διόρθωση στα γυαλιά ηλίου ή σπανιότερα στα παιδιά, να κατασκευασθούν φωτοχρωμικοί φακοί (π.χ. photo gray).
Τα γυαλιά, όπως προαναφέρθηκε, είναι δυνατόν να αποτελούν ένα μέρος ή και την κύρια μορφή θεραπείας του παιδικού στραβισμού. Αυτό συνήθως αφορά τον συγκλίνοντα στραβισμό, την περίπτωση δηλαδή που κάποιο μάτι «φεύγει» προς τα μέσα. Στην περίπτωση αυτή είναι σύνηθες το παιδί να βλέπει το ίδιο καλά, με και χωρίς γυαλιά. Διπλεστιακά (μισά-μισά) γυαλιά είναι δυνατόν να βοηθήσουν ή και να αντιμετωπίσουν ορισμένες μορφές συγκλίνοντα στραβισμού της παιδικής ηλικίας.
Επίσης τα γυαλιά μαζί με το κλείσιμο με αυτοκόλλητο επίδεσμο του καλού ματιού, είναι από κοινού η κύρια θεραπεία για την αντιμετώπιση της αμβλυωπίας, δηλαδή της ύπαρξης ενός τεμπέλικου ματιού που δεν βλέπει καλά. Επειδή μαθαίνουμε να βλέπουμε, όπως μαθαίνουμε να μιλάμε, η θεραπεία αυτή είναι σημαντικό να γίνει όσο το δυνατόν νωρίτερα και σίγουρα πριν το 8ο – 9ο έτος της ζωής, όπου η λειτουργία της όρασης έχει παγιωθεί. Η αμβλυωπία δεν είναι καθόλου σπάνια, αφορά το 7% των ανθρώπων και όπως είναι φανερό αντιμετωπίζεται θεραπευτικά αποκλειστικά στην παιδική ηλικία.
Αν το παιδί σας αρνείται να φορέσει τα γυαλιά που ο οφθαλμίατρος έχει συνταγογραφήσει, δείξτε υπομονή. Αν το παιδί σας είναι αρκετά μεγάλο αφήστε το να διαλέξει εκείνο τον σκελετό που του αρέσει, χωρίς όμως να αμελείτε τις προαναφερθείσες παραμέτρους και την έγκυρη γνώμη του οπτικού. Προσπαθήστε να αποσπάσετε την προσοχή ενός μικρότερου παιδιού σε κάτι άσχετο αμέσως μόλις του φορέσετε τα γυαλιά. Αν τα βγάζει προσπαθήστε ξανά με υπομονή. Αν παρά ταύτα οι προσπάθειές δεν ευοδωθούν αναζητήστε την συμβουλή του οπτικού σας, αν νομίζεται ότι η εφαρμογή των γυαλιών δεν είναι σωστή ή του παιδοφθαλμίατρου, για να σας εξηγήσει αναλυτικά την αναγκαιότητα αλλά και την δυνατότητα διακεκομμένης χρήσης.
