Εάν δεν αναγνωρίζετε το σημείο, η εξήγηση είναι απλή…
Ο Pascal Sebah αποτυπώνει με τον φακό του μια «άγνωστη» Αθήνα του 1870 με αγροικίες, στάβλους και μαντρότοιχους. Το Κολωνάκι είναι ακομα χωμάτινο και κάνει τα πρώτα του βήματα με φόντο τον Βασιλικό Κήπο, ενώ σπουδαίοι αρχιτέκτονες οικοδομούν σημαντικά κτήρια που θα κατεδαφίσουν οι «συνάδελφοί » τους τις δεκαετίες 50΄ και 60΄.
Είναι η περίοδος που το σχέδιο πόλης είναι ακόμη φιλόδοξο και οι αρχικοί εμπνευστές του, Κλεάνθης και Σάουμπερτ, άφησαν το στίγμα τους. Είχαν υποστηρίξει τον νεοκλασικισμό ως αρχιτεκτονική γραμμή με σεβασμό στο ιστορικό παρελθόν της πόλης. Γρήγορα όμως και αυτοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα συμφέροντα των μεγαλοκτηματιών που ήθελαν να έχουν λόγο σε όλα. Οι περισσότεροι ήταν πλούσιοι Έλληνες του εξωτερικού που αγόρασαν πάμφθηνα οικόπεδα από τους Οθωμανούς και ήθελαν να τα αξιοποιήσουν.
Η λήψη έγινε από τον Λυκαβηττό την περίοδο 1874-86. Διακρίνεται ο βασιλικός κήπος, η Βασ.Σοφίας και η Ηρώδου Αττικού. Το Κολωνάκι δεν έχει ακόμα χτιστεί. Εντός του κήπου στη γωνία βρίσκεται το στρατόπεδο «Γεώργιος Τζαβέλας» που στεγάζει την Προεδρική Φρουρά. Πηγή
Παρά τις πιέσεις και τις γκρίνιες η νέα Αθήνα χτίστηκε σταδιακά με σεβασμό στο περιβάλλον και απέκτησε σημαντικά κτίρια και δημόσιους χώρους. Σημαντικοί αρχιτέκτονες μετείχαν του οικοδομικού οργασμού της δεκαετίας του 1870, δηλαδή την περίοδο διακυβέρνησης από τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο και αργότερα από τον Χαρίλαο Τρικούπη. Τότε υπήρξε ένας υψηλού επιπέδου συναγωνισμός για την ανέγερση εντυπωσιακών κτιρίων.
Λεπτομέρεια της αρχικής λήψης: το Μέγαρο Χαροκόπου φωτογραφημένο από τον Λυκαβηττό. Πρόκειται για την μοναδική απεικόνιση του αρχικού πυρήνα του κτηρίου. Σήμερα στη θέση του βρίσκεται το Μουσείο Μπενάκη Βασ. Σοφίας 17 & Κουμπάρη 1.
Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αθήνα διατήρησε τον χαρακτήρα της και σε πολλές περιοχές είχε έναν ευρωπαϊκό αέρα και γοητεία. Η πρωτεύουσα «γλύτωσε» ακόμα και στη γερμανική κατοχή, αφού δεν βομβαρδίστηκε, αντιθέτως αρκετά κτίρια υπέστησαν καταστροφές ή ισοπεδώθηκαν στην εμφύλια σύγκρουση στα Δεκεμβριανά του 44.
H Λεωφόρος Κηφισιάς φωτογραφημένη μεταξύ 1925 & 1935. Σπάνια λήψη με όλα τα κτήρια που υπήρχαν σε αυτά τα οικοδομικά τετράγωνα με πρόσοψη στην σημερινή Βασ. Σοφίας. Το πρώτο σπίτι αριστερά: η οικία ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΖΟΥΛΗ, Βασ. Σοφίας 19 & Κουμπάρη. Το κατεδάφισαν. (Πηγή: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ)…
Μετά ήρθαν μηχανικοί, εργολάβοι και φυσικά πολιτικοί. Όταν στήθηκε το «εκτελεστικό απόσπασμα», ισοπεδώθηκε ότι κλασικό και με κεραμίδια. Ένα ήταν το κριτήριο. Το ύψος των κτηρίων. Έτσι»έσπρωξαν» το νέο σχέδιο με τις πολυκατοικίες. Το επιχείρημα ήταν ότι η «πόλη ασφυκτιά» και χρειάζονται κατοικίες για όλους που έρχονται στη πόλη για να δουλέψουν. Για όλα έφταιγαν οι δήθεν απαιτητικοί ψηφοφόροι που ζητούσαν φθηνή στέγη για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Τη λύση έδωσε η γνωστή αντιπαροχή. Έτσι χάθηκε η πόλη, έτσι έφυγε το τραμ, έτσι καταλήφθηκαν οι δημόσιοι χώροι και μας έμειναν τα φωτογραφικά ντοκουμέντα.
Προσεχώς στην τηλεοπτική «Μηχανή του Χρόνου» θα παρακολουθήσετε το ντοκιμαντέρ για πρώτα βήματα της Αθήνας, τότε που ήταν ένα μεγάλο χωριό.
Χρίστος Βασιλόπουλος
Πηγή φωτογραφίας Τεκμηρίωση: Θεόδωρος Μεταλληνός & Ιωάννης Ιων Οικονομάκης.
