Τυμπανισμός / Ρέψιμο / Κοιλιακά αέρια
Τι είναι τα αέρια;
Όλοι μας έχουμε αέρια, τα οποία αποβάλλουμε είτε με το ρέψιμο είτε μέσω του ορθού. Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι έχουν υπερβολικά αέρια, παρόλο που στην πραγματικότητα έχουν απλά φυσιολογικές ποσότητες. Οι περισσότεροι άνθρωποι παράγουν περίπου 600ml αέρια την ημέρα και τα αποβάλλουν περίπου 14 φορές την ημέρα.
Τα κυριότερα αέρια που εντοπίζονται στο έντερο μας είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το οξυγόνο, το άζωτο, το υδρογόνο και ,κάποιες φορές, το μεθάνιο. Η δυσάρεστη οσμή των αερίων προέρχεται από βακτήρια που βρίσκονται στο παχύ έντερο και απελευθερώνουν μικρές ποσότητες αεριών που περιέχουν θειάφι.
Το να έχει κανείς αέρια μπορεί να είναι σύνηθες, ωστόσο κάποιες φορές μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα και αμήχανα. Η κατανόηση των αιτιών, των τρόπων μείωσης των συμπτωμάτων, και της ενεδεδειγμένης θεραπείας βοηθά τους περισσότερους ανθρώπους να νιώσουν καλύτερα.
Πως προκαλούνται τα αέρια;
Τα αέρια στον πεπτικό σωλήνα, στον οποίο περιλαμβάνονται ο οισοφάγος, το στομάχι, το λεπτό έντερο και το παχύ έντερο, προέρχονται από δύο πηγές:
- Την κατάποση αέρα, ο οποίος συνήθως είναι οξυγόνο και άζωτο που περιέχονται στον εισπνεόμενο ατμοσφαιρικό αέρα
- Τη φυσιολογική διάσπαση συγκεκριμένων τροφών που δεν έχουν χωνευτεί από ακίνδυνα βακτήρια, η οποία εντοπίζεται στο παχύ έντερο και παράγει υδρογόνο, μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα
Κατάποση αέρα
Η κατάποση αέρα ή αεροφαγία είναι μια συνηθισμένη αιτία συγκέντρωσης αερίων στο στομάχι. Όλοι καταπίνουμε μικρές ποσότητες αέρα όταν τρώμε ή πίνουμε. Ωστόσο, τρώγοντας ή πίνοντας γρήγορα, μασώντας τσίχλα, καπνίζοντας ή διατηρώντας χαλαρές οδοντοστοιχίες, κάποιοι άνθρωποι τείνουν να καταπίνουν περισσότερο αέρα.
Με τις ερυγές ή το ρέψιμο αποβάλλεται από το στομάχι η μεγαλύτερη ποσότητα αέρα, ο οποίος περιέχει άζωτο, οξυγόνο, διοξείδιο του άνθρακα, που καταπίνει κανείς. Το εναπομείναν αέριο κινείται προς το λεπτό έντερο, όπου απορροφάται μερικώς. Μια μικρή ποσότητα εισέρχεται στο παχύ έντερο για να απελευθερωθεί μέσω του ορθού. Το στομάχι επίσης απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα, όταν αναμιγνύονται το στομαχικό οξύ και τα διαττανθρακικά. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος αυτών των αερίων απορροφάται από το αίμα και δεν εισέρχεται στο παχύ έντερο.
Διάσπαση αχώνευτων τροφών
Το σώμα δεν χωνεύει και δεν απορροφά στο λεπτό έντερο κάποιους υδατάνθρακες, όπως τη ζάχαρη, το άμυλο και τις ίνες που υπάρχουν σε πολλές τροφές εξαιτίας ανεπάρκειας ή απουσίας συγκεκριμένων ενζύμων.
Αυτή η αχώνευτη τροφή περνά τότε από το λεπτό έντερο στο παχύ, όπου φυσιολογικά, μη βλαβερά βακτήρια διασπούν την τροφή παράγοντας υδρογόνο, διοξείδιο του άνθρακα και, για το 1/3 των ανθρώπων, μεθάνιο. Αυτά τα αέρια εντέλει εξέρχονται από τον ορθό.
Οι άνθρωποι που παράγουν μεθάνιο δεν απελευθερώνουν απαραίτητα περισσότερα αέρια, ούτε έχουν μοναδικά συμπτώματα. Ένα άτομο που παράγει μεθάνιο αποβάλλει απλώς κόπρανα που επιπλέουν στο νερό. Η έρευνα δεν έχει δείξει ακόμα, γιατί μερικοί άνθρωποι παράγουν μεθάνιο κι άλλοι όχι.
Οι τροφές που παράγουν αέρια σε έναν άνθρωπο, μπορεί σε κάποιον άλλο, να μην παράγουν. Κάποια κοινά βακτήρια στο παχύ έντερο μπορεί να καταστρέψουν το υδρογόνο που παράγουν άλλα βακτήρια. Η ισορροπία των δύο τύπων βακτηρίων μπορεί να εξηγεί γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν περισσότερα αέρια από κάποιους άλλους.
Ποια είναι τα προβλήματα που προκαλούν τα αέρια;
Τα πιο κοινά συμπτώματα των αερίων είναι το φούσκωμα, ο τυμπανισμός, το κοιλιακό φούσκωμα, το κοιλιακό άλγος και το ρέψιμο. Ωστόσο, δεν τα παρουσιάζουν όλοι αυτά τα συμπτώματα. Οι καθοριστικοί παράγοντες είναι πιθανώς η ποσότητα των παραγόμενων αερίων, η ποσότητα των απορροφούμενων λιπαρών οξέων και η ευαισθητότητα ενός ατόμου στα αέρια του παχέος εντέρου.
Ρέψιμο
Ένα περιστασιακό ρέψιμο κατά τη διάρκεια ή μετά τα γεύματα είναι φυσιολογικό και απελευθερώνει αέρια, όταν το στομάχι είναι γεμάτο από φαγητό. Ωστόσο, οι άνθρωποι που ρεύονται συχνά μπορεί να καταπίνουν πάρα πολύ αέρα και να τον απελευθερώνουν πριν αυτός εισέλθει στο στομάχι.
Κάποιες φορές, το άτομο με χρόνιο ρέψιμο μπορεί να έχει διαταραχή ανώτερου πεπτικού συστήματος, όπως είναι το πεπτικό έλκος, έλκος στομάχου και δωδεκαδακτύλου, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή η γαστροπάρεση.
Κατά περίπτωση, κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι η κατάποση αέρος και η αποβολή του θα ανακουφίσει τα συμπτώματα αυτών των διαταραχών, αναπτύσσοντας έτσι τη συνήθεια να ρεύονται συνεχώς.
Το σύνδρομο Gas-bloat μπορεί να επέλθει μετά την επέμβαση Θολοπλαστικής για τη διόρθωση της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης. Η συγκεκριμένη επέμβαση δημιουργεί βαλβίδα μιας κατεύθυνσης, ανάμεσα στον οισοφάγο και το στομάχι, που επιτρέπει στο φαγητό και τα αέρια να εισέλθουν στο στομάχι, αλλά συχνά εμποδίζει το φυσιολογικό ρέψιμο και τη δυνατότητα εμετού. Συμβαίνει στο 10% των ανθρώπων που κάνουν αυτή την επέμβαση και το ποσοστό αυτό μπορεί να βελτιωθεί με τον καιρό.
Τυμπανισμός
Μια άλλη συνηθισμένη διαμαρτυρία είναι η αποβολή υπερβολικών αερίων μέσω του ορθού, ο ονομαζόμενος τυμπανισμός. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι αγνοούν ότι η αποβολή των αερίων από 14 έως 23 φορές την ημέρα είναι φυσιολογική. Τα υπερβολικά αέρια μπορεί να είναι το αποτέλεσμα δυσαπορρόφησης των υδατανθράκων.
Κοιλιακό φούσκωμα
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα υπερβολικά αέρια προκαλούν κοιλιακό φούσκωμα. Οι άνθρωποι που διαμαρτύρονται για φούσκωμα από αέρια, ωστόσο, έχουν συνήθως φυσιολογική ποσότητα και αποβολή αερίων.
Οι γιατροί πιστεύουν ότι το φούσκωμα είναι συνήθως το αποτέλεσμα μιας εντερικής διαταραχής, όπως είναι το Σύνδρομο του Ευερέθιστου Εντέρου (IBS). Η αιτία του IBS είναι άγνωστη, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει μη φυσιολογική κίνηση και συστολή των εντερικών μυών και αυξημένη ευαισθητότητα στον πόνο του εντέρου. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να δημιουργούν αίσθημα φουσκώματος, εξαιτίας αυξημένης ευαισθητότητας στα αέρια.
Οποιαδήποτε πάθηση που προκαλεί εντερική φλεγμονή ή παρεμπόδιση, όπως είναι η νόσος του Crohn ή ο Καρκίνος του Κόλον, μπορεί επίσης να προκαλέσει κοιλιακό φούσκωμα. Επιπρόσθετα, οι άνθρωποι που έχουν υποβληθεί σε πολλές εγχειρήσεις, ή έχουν δημιουργήσει συμφύσεις μεταξύ εντερικών ελίκων, π.χ. ουλώδης ιστός, ή έχουν εσωτερικές κήλες μπορεί να βιώνουν φούσκωμα ή πόνο. Τέλος, η κατανάλωση αρκετά λιπαρού φαγητού μπορεί να καθυστερήσει το άδειασμα του στομαχιού και να προκαλέσει φούσκωμα και δυσφορία, αλλά όχι απαραίτητα πολλά αέρια.
Περισσότερο επιφέρει κοιλιακός πόνος και δυσφορία.
Κάποιοι άνθρωποι πονούν όταν έχουν αέρια στο έντερο. Όταν ο πόνος εντοπίζεται στη αριστερή πλευρά του κόλον, μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα σαν καρδιοπάθεια. Όταν εντοπίζεται στα δεξιά του κόλον, μπορεί να μιμηθεί το χολόλιθο και τις χολοκυστοπάθειες ή τη σκωληκοειδίτιδα.
Ποιες διαγνωστικές εξετάσεις απαιτούνται;
Επειδή τα αέρια ως σύμπτωμα μπορεί να προκαλούνται από κάποια σοβαρή διαταραχή, θα πρέπει να γίνονται εξετάσεις για να αποκλειστούν συγκεκριμένες αιτίες. Ο γιατρός ξεκινά συνήθως με ένα ιστορικό των διατροφικών συνηθειών και των συμπτωμάτων. Ενδέχεται να ζητήσει από τον ασθενή να κρατήσει ημερολόγιο για τις τροφές και τα ποτά που καταναλώνει για μια συγκεκριμένη περίοδο.
Αν η υποτιθέμενη αιτία των αερίων είναι η ανεπάρκεια στη λακτάση, ο γιατρός μπορεί να συστήσει την αποφυγή των γαλακτοκομικών προϊόντων για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Για τη διάγνωση της ανεπάρκειας στη λακτάση γίνονται αιματολογικές εξετάσεις ή εξέταση αναπνοής.
Επιπρόσθετα, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει από τον ασθενή να καταγράψει τον αριθμό της καθημερινής αποβολής αερίων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Η προσεκτική καταγραφή της διατροφής και της ποσότητας των αερίων που αποβάλλονται μπορεί να βοηθήσει στη συσχέτιση συγκεκριμένων τροφών με κάποια συμπτώματα και να προσδιορίσει τη σοβαρότητα του προβλήματος.
Καθώς τα συμπτώματα ποικίλλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει και άλλου είδους διαγνωστικές εξετάσεις, επιπρόσθετα της φυσικής εξέτασης, ανάλογα με τα συμπτώματα του ασθενούς και άλλους παράγοντες.
Πως αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά το πρόβλημα των αερίων;
Η εμπειρία μας δείξει ότι οι πιο συνηθισμένοι τρόποι για να μειώσει κανείς τη δυσφορία που προκαλείται από τα αέρια, είναι η αλλαγή της διατροφής, η λήψη φαρμάκων και η μείωση του αέρα που καταπίνουμε.
Η Διατροφή
Ογιατρός μπορεί να συστήσει στους ασθενείς να καταναλώνουν λιγότερες τροφές που προκαλούν αέρια. Αυτό, όμως, για κάποιους ανθρώπους μπορεί να σημαίνει τον αποκλεισμό υγιεινών τροφών, όπως είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, τα προϊόντα ολικής αλέσεως και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Ο γιατρός μπορεί επίσης να συστήσει τη μείωση των υψηλών σε λιπαρά τροφών, για να μειωθεί το φούσκωμα και η δυσφορία. Αυτό βοηθάει το στομάχι να αδειάσει πιο γρήγορα, επιτρέποντας στα αέρια να κινηθούν στο λεπτό έντερο.
Δυστυχώς, η ποσότητα των αερίων που προκαλείται από συγκεκριμένες τροφές ποικίλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι αποτελεσματικές διατροφικές αλλαγές εξαρτώνται από τη μάθηση που προκύπτει μέσω της δοκιμής και του λάθους, προκειμένου να διαπιστώσει κάποιος πόση ποσότητα δυσανεκτικής τροφής μπορεί να καταναλώσει χωρίς να έχει πρόβλημα.
Μη συνταγογραφούμενα φάρμακα
Πολλά μη συνταγογραφούμενα φάρμακα διατίθενται για τη μείωση των συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των αντιόξινων με σιμεθικόνη. Τα πεπτικά ένζυμα, όπως τα συμπληρώματα λακτάσης, βοηθούν πραγματικά στη χώνεψη των υδατανθράκων και επιτρέπουν στους ανθρώπους να καταναλώνουν τροφές που συνήθως προκαλούν αέρια.
Τα αντιόξινα, όπως είναι το Aludrox, το Maalox II και το Simeco, περιέχουν συμεθικόνη, ένα αφρώδες συστατικό που ενώνει φυσαλίδες αερίων στο στομάχι με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται πιο εύκολα τα αέρια. Τα φάρμακα αυτά, ωστόσο, δεν έχουν καμία επίδραση στα εντερικά αέρια. Η δόση εξαρτάται από το είδος της φαρμακευτικής αγωγής και από την ηλικία του ασθενούς.
Οι ταμπλέτες ενεργοποιημένου άνθρακα Charcocaps μπορεί επίσης να παράσχουν ανακούφιση από τα αέρια του κόλον. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν αυτές οι ταμπλέτες λαμβάνονται πριν ή μετά από ένα γεύμα, τα εντερικά αέρια μειώνονται σημαντικά. Η συνηθισμένη δόση είναι 2 έως 4 ταμπλέτες λίγο πριν από το γεύμα ή μία ώρα μετά.
Tο ένζυμο λακτάση, το οποίο βοηθάει στην πέψη της λακτόζης, διατίθεται σε μορφή σιροπιού ή σε ταμπλέτες ως μη συνταγογραφούμενο. (Lactaid, Lactrase, and Dairy Ease). Η πρόσθεση μερικών σταγόνων υγρής λακτάσης στο γάλα πριν από την κατάποσή του, ή το μάσημα ταμπλετών λακτάσης λίγο πριν την κατανάλωση του γεύματος, συμβάλει στην χώνεψη τροφών που περιέχουν λακτόζη. Στην αγορά διατίθενται επίσης γάλα με μειωμένη λακτόζη και άλλα προϊόντα (Lactaid and Dairy Ease).
Το Beano, ένα νέο μη συνταγογραφούμενο χωνευτικό φάρμακο, περιέχει το ένζυμο που διασπά τη ζάχαρη, που λείπει από το σώμα, για τη χώνεψη της ζάχαρης που περιέχεται στα φασόλια και σε πολλά λαχανικά. Το ένζυμο παρασκευάζεται σε υγρή μορφή και λαμβάνεται με την πρόσθεση 3 έως 10 σταγόνων ανά γεύμα λίγο πριν από την κατανάλωση γεύματος για τη διάσπαση των ζαχάρων που προκαλούν αέρια. Το Beano δεν επιδρά καθόλου στα αέρια που προκαλούνται από λακτόζη ή από ίνες.
Συνταγογραφούμενα φάρμακα
Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για τη μείωση των συμπτωμάτων, ειδικά στους ασθενείς που έχουν σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Μείωση του αέρα που καταπίνουμε
Για όσους έχουν χρόνιο ρέψιμο, οι γιατροί μπορεί να συστήσουν τρόπους για τη μείωση της ποσότητας του αέρα που καταπίνουμε. Οι συστάσεις λένε να αποφεύγουμε το μάσημα τσίχλας και την κατανάλωση σκληρών γλυκών. Επιπλέον, μπορούν να βοηθήσουν η αργή κατανάλωση του γεύματος και ο έλεγχος της οδοντοστοιχίας από τον οδοντίατρο, ώστε να διαπιστωθεί η σωστή εφαρμογή της.
Χρήσιμα Συμπεράσματα
Τα αέρια μπορεί να μας προκαλούν δυσφορία και αμηχανία, αλλά δεν απειλούν τη ζωή μας. Η κατανόηση των αιτιών, των τρόπων μείωσης των συμπτωμάτων και των τρόπων θεραπείας βοηθάει τους περισσότερους ανθρώπους να βρουν κάποια ανακούφιση.
Τι πρέπει να θυμάστε
- Όλοι οι άνθρωποι έχουν αέρια στην πεπτική οδό
- Οι άνθρωποι συχνά πιστεύουν ότι η φυσιολογική αποβολή αερίων είναι υπερβολική
- Τα αέρια προέρχονται από δύο βασικές πηγές: από τον αέρα που καταπίνονται και τη φυσιολογική διάσπαση συγκεκριμένων τροφών από ακίνδυνα βακτήρια που υπάρχουν φυσιολογικά στο παχύ έντερο.
- Πολλές τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες μπορεί να προκαλέσουν αέρια. Τα λιπαρά και οι πρωτεΐνες προκαλούν λίγα αέρια.
- Ενδεικτικές τροφές που μπορεί να προκαλέσουν αέρια:
- Τα φασόλια
- Τα λαχανικά, όπως το μπρόκολο, το λάχανο, το λαχανάκι Βρυξελλών, τα κρεμμύδια, οι αγκινάρες και τα σπαράγγια
- Τα φρούτα, όπως τα αχλάδια, τα μήλα και τα ροδάκινα
- Τα ολικής αλέσεως, όπως το σιτάρι ολικής αλέσεως και το πίτουρο
- Τα ηδύποτα και τα φρουτοποτά
- Το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το τυρί και το παγωτό, και οι συσκευασμένες τροφές που περιέχουν λακτόζη, όπως είναι το ψωμί, τα δημητριακά, και το dressing της σαλάτας
- Οι τροφές που περιέχουν σορβιτόλη, όπως είναι οι διαιτητικές τροφές και τα άνευ ζάχαρης γλυκά και τσίχλες
- Tα πιο συνηθισμένα συμπτώματα των αερίων είναι το ρέψιμο, το φούσκωμα και ο κοιλιακός πόνος. Κάποια από αυτά τα συμπτώματα, ωστόσο, προκαλούνται συχνά από εντερικές διαταραχές, όπως για παράδειγμα το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, παρά από τα υπερβολικά αέρια.
- Ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να μειώσετε τη δυσφορία που προκαλείται από τα αέρια είναι να αλλάξετε διατροφή, να λάβετε μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και να μειώσετε τον αέρα που καταπίνετε.
- Τα πεπτικά ένζυμα, όπως είναι τα συμπληρώματα λακτάσης, βοηθούν πραγματικά στη χώνεψη των υδατανθράκων και μπορεί να σας επιτρέψουν να καταναλώσετε τροφές που συνήθως προκαλούν αέρια.
Ο συγγραφέας δεν ενστερνίζεται, ούτε ευνοεί οποιοδήποτε εμπορικό σκεύασμα ή εταιρεία. Ονομασίες που τυχόν εμφανίζονται στο έγγραφο, παρατίθενται μόνο γιατί εξυπηρετούν τις ανάγκες του κειμένου. Αν δεν αναφέρεται ένα προϊόν, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ανεπαρκές.
