Θα καταψύχατε τα ωάρια ή την καριέρα σας;
Διατήρηση γονιμότητας για κοινωνικούς λόγους
Τα ποιο γόνιμα χρόνια στη γυναίκα είναι από τα 26-35, όταν οι ωοθήκες περιέχουν ακόμα ένα μεγάλο αριθμό υγιών ωαρίων. Έχει αποδειχθεί επίσης ότι μια γυναίκα σταματά να είναι γόνιμη περίπου 10 χρόνια πριν την εμμηνόπαυση. Συνεπώς είναι λάθος να νομίζει η γυναίκα ότι, επειδή έχει τακτική μηνιαία περίοδο, είναι ταυτόχρονα και γόνιμη. Αυτό ισχύει προφανώς εντονότερα για τις γυναίκες που είναι άνω των 38 ετών.
Η υπογονιμότητα που σχετίζεται με την ηλικία είναι το συχνότερο πρόβλημα υπογονιμότητας σε όλες τις προηγμένες δυτικές κοινωνίες. Το δυσκολότερο όλων είναι ότι, η γυναίκα δεν συνειδητοποιεί ή δεν θέλει να παραδεχθεί ότι η ηλικία είναι ο δυσκολότερος «εχθρός» της γονιμότητάς της.
Ευτυχώς τώρα υπάρχει λύση και η γυναίκα μπορεί να διατηρήσει τη γονιμότητά της καταψύχοντας ωάρια σε νεαρή ηλικία.
Έτσι, εάν θέλετε να έχετε ένα βιολογικά δικό σας παιδί στο μέλλον, αλλά τώρα δεν έχετε τις προυποθέσεις να το πραγματοποιήσετε (μη ύπαρξη συντρόφου, κοινωνικές καταστάσεις, επαγγελματικές φιλοδοξίες) μπορείτε να ελέγξετε το απόθεμα και την ποιότητα των ωαρίων σας κάνοντας μία απλή εξέταση αίματος [link]. Αν η εξέταση δείξει ότι το απόθεμα και η ποιότητα των ωαρίων μειώνονται, τότε μπορείτε να καταφύγετε σε διαδικασία διατήρησης γονιμότητας με κατάψυξη των ωαρίων σας.
Τα ποσοστά επιβίωσης των ωαρίων όταν αποψυχθούν είναι της τάξης του 50%, ενώ τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από απόψυξη ωαρίων και γονιμοποίηση κυμαίνονται, ανάλογα με την ηλικά της γυναίκας όταν τα κατέψυξε, από 10-30%. Η καλύτερη ηλικία για κατάψυξη ωαρίων είναι από 28-35 έτη.
Διατήρηση γονιμότητας για γυναίκες με καρκίνο
Κάθε νέα γυναίκα που θα διαγνωσθεί με καρκίνο έχει αναφαίρετο διακαιώμα να αποκτήσει άμεση πρόσβαση στις υπηρεσίες για διατήρηση της γονιμότητάς της. Είναι υποχρέωση τόσο του ογκολόγου να την ενημερώσει για την ύπαρξη τέτοιων δυνατοτήτων πρίν την έναρξη θεραπείας για τον καρκίνο, όσο και των ιατρών αναπαραγωγής να της δώσει άμεσα τη δυνατότητα να καταψύξει ωάρια ή ωοθηκικό ιστό.
Η θεραπεία για καρκίνο σε νέα ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή ή μόνιμη στειρότητα. Αν πρόκειται για γυναικολογικό καρκίνο, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνση του όγκου αλλά μπορεί να κριθεί αναγκαία και η απομάκρυνση των ωοθηκών, της μήτρας ή των σαλπίγγων.
Αν χρειαστεί χημειοθεραπεία, μπορεί να καταστραφούν, εκτός από τα καρκινικά κύτταρα, και τα ωάρια. Ο κίνδυνος της στειρότητας που προκύπτει από χημειοθεραπεία σχετίζεται με την ηλικία της γυναίκας, τους ειδικούς χημειοθεραπευτικούς παράγοντες που θα χρησιμοποιηθούν, τη χορηγούμενη δόση και η διάρκεια της θεραπείας. Το ίδιο ισχύει και για την ακτινοθεραπεία, ιδίως αν διεξάγεται στην περιοχή της πυέλου και μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη εμμηνόπαυση.
Οι επιλογές πριν από την έναρξη της θεραπείας για τον καρκίνο, είναι:
- η κατάψυξη ώριμων ωαρίων,
- η κατάψυξη εμβρύων,
- η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού,
- η λήψη φαρμάκων που θα μπορούσαν να προστατεύσουν εν μέρει τις ωοθήκες κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας.
Ο ειδικός γυναικολόγος αναπαραγωγής σε συνεργασία με τον ογκολόγο θα λάβει υπόψη το είδος του καρκίνου που πάσχει η γυναίκα, το σχέδιο θεραπείας, την ηλικία και θα καταστρώσει το εξατομικευμένο σχέδιο δράσης.
Κατάψυξη ώριμων ωαρίων
Ενώ η κατάψυξη εμβρύων και σπέρματος είναι εδώ και πολλά χρόνια καλά αναγνωρισμένες θεραπείες υπογονιμότητας, η κατάψυξη ωαρίων είναι μια σχετικά νέα επιλογή για τις γυναίκες που θέλουν να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους. Ωστόσο, τα αποτελέσματα φαίνεται να είναι πολύ ελπιδοφόρα.
Προκειμένου να καταψύξουμε ώριμα ωάρια, υποβάλουμε τη γυναίκα για 10-15 ημέρες συνολικά σε ένα βραχύ κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, λαμβάνοντας πάντα υπόψι μας τον διαθέσιμο χρόνο που έχουμε πριν από την έναρξη χημειοθεραπείας ή ακτινοθεραπείας. Αυτό μας εξασφαλίζει ένα λογικό αριθμό ωαρίων διαθέσιμο για κατάψυξη και μελλοντική επίτευξη εγκυμοσύνης.
Κατάψυξη εμβρύων
Αν η γυναίκα που πάσχει από καρκίνο βρίσκεται σε μόνιμη σχέση και ο άνδρας επιθυμεί, μπορεί αντί για κατάψυξη ωαρίων να οδηγηθεί σε κατάψυξη γονιμοποιημένων με το σπέρμα του άνδρα ωαρίων, δηλαδή εμβρύων. Η διαδικασία είναι η ίδια με την κατάψυξη ωαρίων, με τη διαφορά ότι τα ωάρια που λαμβάνονται γονιμοποιούνται και καταψύχονται μία ή δύο μέρες μετά. Η κατάψυξη εμβρύων έχει καλύτερα ποσοστά απόψυξης και επίτευξης εγκυμοσύνης συγκριτικά με την κατάψυξη ωαρίων.
Κατάψυξη ωοθηκικού ιστού
Αν ο χρόνος για την έναρξη θεραπείας για τον καρκίνο είναι λιγότερος από 10 ημέρες, οπότε δεν επιτρέπει την υποβολή της γυναίκας σε βραχύ πρωτόκκολο διέγερσης των ωοθηκών, τότε η μόνη λύση είναι η λήψη ενός μικρού τεμαχίου ωοθηκικού ιστού από την ωοθήκη και η κατάψυξή του. Η λήψη ωοθηκικού ιστού γίνεται χειρουργικά με λαπαροσκόπηση [link] και η γυναίκα μπορεί να αρχίσει θεραπεία για τον καρκίνο με καθυστέρηση μόνο μίας ημέρας. H αποθήκευση του ιστού είναι δυνατή για πολλά χρόνια.
Όταν τεθεί θέμα τεκνοποίησης, μετά την πλήρη αποθεραπεία από τον καρκίνο, το κομμάτι αυτό του ωοθηκικού ιστού εμφυτεύεται – επαναμεταοσχεύεται στην πύελο της γυναίκας, πάλι με λαπαροσκόπηση. Εννέα μήνες αργότερα, ο μεταμοσχευμένος ωοθηκικός ιστός μπορεί να αρχίσει να παράγει αναπαραγωγικές ορμόνες και ωοθυλάκια. Κύηση μπορεί να επιτευχθεί είτε με την διέγερση των ωοθηκών και εξωσωματική γονιμοποίηση ή ίσως ακόμη και με φυσικό τρόπο.
Το δεύτερο στάδιο που περιγράφηκε παραπάνω, το στάδιο της μεταμόσχευσης του καταψυχθέντος ωοθηκικού ιστού, βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο. Μόλις έξι υγιή παιδιά έχουν γεννηθεί παγκοσμίως με τη μέθοδο αυτή. Είναι αρκετά πιθανό ότι στο μέλλον θα μπορέσουμε να το εφαρμόσουμε και στην καθημερική κλινική πράξη, έτσι ώστε να αξιοποιήσουμε όλα τα δείγματα ωοθηκικού ιστού που τώρα λαμβάνουμε και καταψύχουμε.
