Μελάμπους, μια γνωριμία με το μεγάλο γιατρό, και ιερομάντη της αρχαιότητας

fantazio 26/07/2015 Greece, Αρχαίος Ελληνικός, Αφιέρωμα, Ελεύθερος Χρόνος, Ελλάδα, Εναλλακτικές θεραπείες, Πολιτισμός, Προτεινόμενα, Υγεία

Μελάμπους. Αφιέρωμα στον αρχαιότερο ψυχίατρο και ομοιοπαθητικό
Το όνομα Μελάμπους (Melampus, ή Melampous) θα μπορούσε να πει κανείς ότι βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ μύθου και ιστορίας. Αν και το ιστορώ εμπεριέχει τον μύθο –παρά τω μύθο είναι το παραμύθι- ο Μελάμπους έζησε το δεύτερο μισό του 14ου αι. π. Χ. και ήταν γιατρός και ιερομάντης.

Μπορεί κάλλιστα να του αποδοθεί ο τίτλος του αρχαιότερου ψυχιάτρου, αλλά ήταν και ο γνωστός βασιλιάς του Άργους. Ο Μελάμπους πήρε το όνομά του από τα μελανά του πόδια, αφού η μητέρα του μόλις γεννήθηκε, τον άφησε με εκτεθειμένα τα πόδια σε σύδεντρο με αποτέλεσμα να του τα κάψει ο ήλιος: (Μελάμπους, Μελανόπους, μελανός – μέλας + πους -δός = αυτός που έχει μαύρα πόδια).1

Σύζυγός του υπήρξε η Ιφιάνασσα -που σημαίνει ισχυρή βασίλισσα- κόρη του βασιλιά του Άργους Προίτου. Παιδιά του ο Αντιφάτης, ο Μάντιος ή η Μαντώ, η Προνόη και ο Άβας ή ο Οϊκλής και εγγονός του ο Αμφιάραος.

Ο Μελάμπους ήταν ο τέταρτος απόγονος του Δευκαλίωνα και γενάρχης του μαντικού γένους των Μελαμποδιδών. Πατέρας του ήταν ο Αμυθάονος υιός του Κρηθέως του Αιόλου και προπάππους του ο Αίολος. Μητέρα του ήταν η Ειδομένη, κόρη του Φέρητος,αδέλφια του ήταν ο Μεροληψίας και ο Βίας. Σύμφωνα με άλλες πηγές, μητέρα του ήταν η Αγλαΐα ή η Ροδόπη. Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, ο Μελάμπους θεωρείται γενάρχης του μαντικού γένους των Μελαμποδιδών που διέδωσε τη διονυσιακή θρησκεία. Σύμφωνα με τον Robert Graves2 ως τόπος γέννησής του θεωρείται η Πύλος της Μεσσηνίας, όπου ο πατέρας του είχε μετοικήσει από την Θεσσαλία. Ο Μελάμπους όπως αναφέραμε, παντρεύτηκε την Ιφιάνασσα την κόρη του βασιλιά του Άργους Προίτου.

Πολλές εκατονταετηρίδες πριν τον Ασκληπιό, ο Μελάμπους, γνώριζε τις ιδιότητες των βοτάνων και μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως ο πρώτος ομοιοπαθητικός γιατρός, αλλά και ο πρώτος που άσκησε θεραπευτική ιατρική. Μπορούμε μάλιστα να του αποδώσουμε και τον «τίτλο» του πρώτου ψυχαναλυτή-ψυχοθεραπευτή. Ήταν επίσης σύμφωνα με τον Απολλόδωρο3 ο πρώτος θνητός στον οποίο παραχωρήθηκε προφητική δύναμη μια και αναφέρεται ως ιερέας του Απόλλωνα.

Πολλές πρωτιές μπορεί να καταχωρίσει κανείς στον Μελάμπους. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο4 πρώτος λοιπόν ο Μελάμπους οικοδόμησε ναούς του Διόνυσου στην Ελλάδα και πρώτος αυτός όπως μας αναφέρει η ίδια πηγή5 ήταν που εισήγαγε τα φαλαγώγια, τις οργιαστικές διονυσιακές γιορτές του φαλλού στο Άργος και στην υπόλοιπη Ελλάδα στις οποίες όλοι οι συμμετέχοντες προσκυνούσαν και φιλούσαν το φαλλό του Διόνυσου. Τη συνέχεια θα λέγαμε αυτών των τελετών, τη βρίσκουμε σήμερα, στον Τύρναβο, στο γνωστό Μπουρανί που τελείτε κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας και του κόσμου. Αλλά και πάλι ο Μελάμους ήταν ο πρώτος στην Ελλάδα, όπως μας αναφέρει ο ιστοριογράφος Ναυκρατίτης6, ο οποίος ανέμιξε το κρασί με νερό (κεκραμένος οίνος).

Τα αποτυπώματα του Μελάμπους υπάρχουν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η αρχαιολογική σκαπάνη και η συνεχόμενη έρευνα έρχονται να συμφωνήσουν με αρχαίους ιστορικούς οι οποίοι μας αναφέρουν τον Αλφειό ποταμό, την Τίρυνθα και το Άργος, τη Σικυώνα στην Κορινθία, τα Αροάνια όρη, οι Λουσοί, το σπήλαιο των λιμνών, το αποκαλυπτικό εύρημα των τελευταίων ετών, το ναό της Αρτέμιδας Ημερασίας -αυτή που ημερεύει τα πάντα- στο χώρο των Λουσών, κοντά στα Καλάβρυτα και την πηγή της Κινέττας στα Καλάβρυτα, τον Άνιγρο ποταμό και το σπήλαιο των νυμφών στη λιμνοθάλασσα του Καϊάφα στο Νομό Ηλείας, την Αλέα στην Τρίπολη και την Πύλο της Μεσσηνίας, ως αναφορά την Πελοπόννησο, αλλά και τη Φυλάκη της Μαγνησίας, τον Ορχομενό της Βοιωτίας και τα Αιγόσθενα της Μεγαρίδας. Για την ονομασία του ναού της Ημερασίας Αρτέμιδας και την θεραπεία των θυγατέρων του βασιλιά της Τίρυνθας Προίτου, Λυσίππη και Ιφιάνασσα που ο Μελάμπους οδήγησε στο ναό και «ημέρευσε» από τη μανία, ο Παυσανίας μας αναφέρει σχετικά στα Αρκαδικά: «ὑπὲρ δὲ τὴν Νώνακριν ὄρη τε καλούμενα Ἀροάνια καὶ σπήλαιόν ἐστιν ἐν αὐτοῖς. ἐς τοῦτο ἀναφυγεῖν τὸ σπήλαιον τὰς θυγατέρας τὰς Προίτου μανείσας λέγουσιν, ἃς ὁ Μελάμπους θυσίαις τε ἀπορρήτοις καὶ καθαρμοῖς κατήγαγεν ἐς χωρίον καλούμενον Λούσους…καὶ ἠκέσατο τῆς μανίας ἐν Ἀρτέμιδος ἱερῷ· καὶ ἀπ᾽ ἐκείνου τὴν Ἄρτεμιν ταύτην Ἡμερασίαν καλοῦσιν οἱ Κλειτόριοι.…».7

Πιο συγκεκριμένα για τις Προίδες, τις κόρες του βασιλιά της Τίρυνθας Προίτου και της Σθενέβοιας· τη Λυσσίπη, την Ιφινόη και την Ιφιάνασα έλεγαν πως όταν μεγάλωσαν καταλήφθηκαν από μανία. Λέγεται επίσης ότι η μανία αυτή ήταν από το Διόνυσο επειδή δεν καταδέχονταν τις γιορτές («τελετές») του θεού. Άλλοι, όμως είπαν ότι ήταν από τη Ήρα, γιατί κορόιδεψαν το ξόανο της θεάς. Όταν τις έπιασε η μανία, άρχισαν να παραπλανιούνται σ’ όλη την περιοχή του Άργους και κατόπιν στην Αρκαδία με κάθε ανάρμοστη και αδιάντροπη συμπεριφορά. Τότε ο μάντης Μελάμπους που είχε βρει πρώτος τον τρόπο να θεραπεύει με φάρμακα και καθαρμούς, υποσχέθηκε στον Προίτο πως θα θεράπευε τις κόρες του αν έπαιρνε ως αμοιβή το ένα τρίτο του βασιλείου του. Ο Προίτος αρνήθηκε και οι κόρες του έπεσαν σε μεγαλύτερη μανία και μαζί τους και οι υπόλοιπες γυναίκες της Τίρυνθας, που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους σκοτώνοντας τα παιδιά τους και έφυγαν στις ερημιές. Ο Προίτος τώρα ήταν έτοιμος να δώσει την αμοιβή, αλλά ο Μελάμπους δεν δεχόταν να τις θεραπεύσει παρά μόνο αν έπαιρνε και ο αδελφός του ο Βίας άλλο ένα ίδιο κομμάτι γης. Ο Προίτος δέχτηκε φοβούμενος μήπως καθώς καθυστερεί η θεραπεία, ο Μελάμπους του ζητήσει ακόμα περισσότερα. Ο Μελάμπους συμφώνησε με αυτούς τους όρους και αφού πήρε μαζί του τους πιο δυνατούς νέους τις περιοχής άρχισε να τις διώχνει από τα βουνά με πολεμικές κραυγές και με έναν ειδικό ενθουσιαστικό («ένθεο») χορό και να τις οδηγεί προς τη Σικυώνα. Κατά την καταδίωξη η μεγαλύτερη από τις κόρες, η Ιφινόη, έχασε τη ζωή της. Οι άλλες δύο αφού τους έγιναν καθαρμοί, ήρθαν πάλι στα λογικά τους και στη συνέχεια ο Προίτος τις πάντρεψε με τον Μαλάμποδα και τον Βίαντα.

Θραύσματα από το Μελαμπόδειον ιερό στην Αιγόσθενα.
Πάνω του σήμερα έχει χτιστεί χριστιανική εκκλησία

Ιερό αφιερωμένο στον Μελάμποδα υπήρχε στην Αιγόσθενα,8 κοντά στο σημερινό Πόρτο Γερμενό. Εκεί τελούνταν τα «Μελαμπόδεια», αγώνες προς τιμή του Μελάμποδα, και γίνονταν θυσίες. Ο περιηγητής Παυσανίας9 το αναφέρει και μάλιστα περιγράφει τη στήλη που κοσμούσε το ιερό με το άγαλμά του, που σύμφωνα με την περιγραφή του ήταν μικρόσωμος. Τούτο το ιερό είχε μια συνεχή χρήση για πάνω από χίλια πεντακόσια χρόνια. Καταστράφηκε όμως κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Από τα υλικά του έχουν χτιστεί στην ίδια θέση και υπάρχουν σήμερα δύο χριστιανικοί ναοί: της Θεοτόκου – Αγίας Άννας και του Αγίου Γεωργίου. Σε αρχαία επιγραφή που έχει βρεθεί στο ιερό υπάρχει η υπογραφή μιας δωρήτριας η οποία μιλάει γι’ αυτόν σαν να ήταν θεός: “ΜΕΛΑΜΠΟΔΩΡΑ ΑΧΕΛΩΝΟΣ” δηλ. η Μελαμποδώρα του Αχέλωνα, όπως Θεοδώρα, Αθηνόδωρος, Διόδωρος κ.ά. Ανασκαφές στην περιοχή δεν έχουν γίνει. Τα σκόρπια θραύσματα όμως, οι επιγραφές που έχουν εντοιχιστεί στα σημερινά εκκλησάκια, οι κοντινές αναφερόμενες θερμές πηγές, όλα, δηλώνουν την παρουσία του Μελάμπους όσο κι αν προσπάθησαν να τον εξαλείψουν.

Ο Μελάμπους ήταν ιερέας του Απόλλωνα και σύμφωνα με τη μυθολογία είχε συναντήσει το θεό στον Αλφειό ποταμό. Μια από τις βασικές φροντίδες ήταν να παρακολουθεί τις γυναίκες στις γιορτές του Διονύσου. Όταν δηλαδή οι γυναίκες υπερέβαιναν τα όρια στη χρίση του νερωμένου κρασιού, ο Μελάμπους τους έδινε γάλα από κατσίκα η οποία είχε τραφεί με το ελλέβορο, το αποκαλούμενο στην αρχαιότητα «φυτό του Μελάμποδα». Το φυτό αυτό είχε την ικανότητα να ξεμεθάει, φύεται δε άφθονο στα Αιγόσθενα, γύρω από το θεραπευτικό ιερό του Μελάμποδα. Ως τις μέρες μας έχει επίσης φτάσει και η ιστορία με τις τρελές κόρες του βασιλιά του Άργους Προίτου αλλά και τις μανιασμένες Αργίτισσες, που τις θεράπευσε δίνοντάς τους και ελλέβορο. Σε ανάμνηση του γεγονότος της θεραπείας των θυγατέρων του βασιλιά του Άργους, όπως μας αναφέρει ο Ηρόδοτος,10 κάθε χρόνο, το μήνα Βοηδρομιώνα τελούνταν τα Αγράνια, που δεν ήταν άλλο από την αναπαράσταση των γεγονότων σε συνδυασμό με θυσίες προς τιμή του Διόνυσου. Σε προχωρημένη ηλικία ο Μελάμπους θεράπευσε και τη μανία των γυναικών της Μεσσηνίας όπως αναφέρεται από τον Απολλόδωρο.11

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι μπόρεσε να θεραπεύει τον Ίφικλο από ψυχογενή ανικανότητα, που προήλθε απ’ το μαχαίρι του πατέρα του, Φύλακου, κατά τη διάρκεια μιας θυσίας όπως μας αναφέρει ο Όμηρος.12 Ο Μελάμπους με τη βοήθεια δύο γυπαετών έμαθε την αιτία του κακού, βρήκε το μαχαίρι της θυσίας και απ’ την σκουριά του δημιούργησε το πρώτο ομοιοπαθητικό φάρμακο (σκουριά, κρασί και νερό). Το γεγονός αναφέρεται και από τον Απολλόδωρο.13

Στον Μελάμποδα όμως η ιατρική επιστήμη οφείλει και το σημερινό σύμβολό της, το φίδι. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο14 ο φιλόζωος Μελάμπους περιποιήθηκε και μεγάλωσε δύο μικρά φίδια, τους γονείς των οποίων σκότωσαν οι δούλοι τού σπιτιού του όταν βρήκαν τη φωλιά τους μέσα στον κορμό μιας βελανιδιάς, η οποία βρισκόταν δίπλα στο σπίτι. Ο Μελάμπους αφού έκαψε τα σκοτωμένα φίδια, κάνοντάς τους ευγενική ταφή, μεγάλωσε τα μικρά τους τα οποία στη συνέχεια έγιναν προστάτες του. Μια μέρα, εκεί που κοιμόταν, τυλίχτηκαν πάνω στους ώμους του και τού καθάρισαν τα αυτιά. Από εκείνη τη στιγμή του εμφυσήθηκε θα λέγαμε το χάρισμα του να κατανοεί τη γλώσσα των πουλιών, αλλά και όλων των ζώων, και έτσι μαθαίνοντας από εκείνα, προέλεγε τα μελλούμενα στους ανθρώπους.

Ο Μελάμπους γνώριζε πολύ καλά την αρχή της ομοιοπαθητικής σύμφωνα με την οποία όλες οι ασθένειες έχουν την εκκίνηση τους σε μας, στον τρόπο που σκεπτόμαστε, ενεργούμε και τρεφόμαστε και ότι είμαστε υπεύθυνοι για τη δημιουργία τους και την εμφάνισή τους στο σώμα μας. Γνώριζε επίσης τον τρόπο ενεργοποίησης της επίφυσης μέσω της οποίας παρέχεται ή δυνατότητα ίασης του ασθενούς. Έτσι, με λουτρά νηστεία και χρίση βοτάνων τα οποία πρότεινε για την εξωτερική και εσωτερική καθαριότητα του σώματος, θεράπευε κάθε ασθένεια.

Πηγές και σημειώσεις:

«…Μελάμπους δὲ ἐκλήθη, ὅτι γεννηθείς ἐξετέθη παρά τῆς μητρός Ροδόπης ἐν ὑψηλώ τόπω. Παντός δὲ τοῦ σώματος σκεπομένου, μόνους ἦν γυμνός τοὺς πόδας, καὶ ἐξεκαύθη ὑπό τοῦ ἠλίου. Ὅθεν καὶ Μελάμπους ἐκλήθη». Απολλώνιος ο Ρόδιος ( Ι. 118.).
Ελληνικοί μύθοι – Μελάμπους Robert Graves, βιβλίο 1.
«…προσέλαβε δὲ καὶ τὴν διὰ τῶν ιερῶν μαντικῶν, περὶ δὲ τὸν Ἀλφειὸν συντυχὼν Ἀπόλλωνι τὸ λοιπὸν ἄριστος ἦν μάντις.» Απολλόδωρος (9,12).
« Ἕλλησι γὰρ δὴ Μελάμπους ἐστὶ ὁ ἐξηγησάμενος τοῦ Διονύσου τό τε οὔνομα καὶ τὴν θυσίην καὶ τὴν πομπὴν τοῦ φαλλοῦ· ἀτρεκέως μὲν οὐ πάντα συλλαβὼν τὸν λόγον ἔφηνε, ἀλλ᾽ οἱ ἐπιγενόμενοι τούτῳ σοφισταὶ μεζόνως ἐξέφηναν· τὸν δ᾽ ὦν φαλλὸν τὸν τῷ Διονύσῳ πεμπόμενον Μελάμπους ἐστὶ ὁ κατηγησάμενος, καὶ ἀπὸ τούτου μαθόντες ποιεῦσι τὰ ποιεῦσι Ἕλληνες. 2 ἐγὼ μέν νυν φημὶ Μελάμποδα γενόμενον ἄνδρα σοφὸν μαντικήν τε ἑωυτῷ συστῆσαι καὶ πυθόμενον ἀπ᾽ Αἰγύπτου ἄλλα τε πολλὰ ἐσηγήσασθαι Ἕλλησι καὶ τὰ περὶ τὸν Διόνυσον, ὀλίγα αὐτῶν παραλλάξαντα. οὐ γὰρ δὴ συμπεσεῖν γε φήσω τά τε ἐν Αἰγύπτῳ ποιεύμενα τῷ θεῷ καὶ τὰ ἐν τοῖσι Ἕλλησι· ὁμότροπα γὰρ ἂν ἦν τοῖσι Ἕλλησι καὶ οὐ νεωστὶ ἐσηγμένα. 3 οὐ μὲν οὐδὲ φήσω ὅκως Αἰγύπτιοι παρ᾽ Ἑλλήνων ἔλαβον ἢ τοῦτο ἢ ἄλλο κού τι νόμαιον. πυθέσθαι δέ μοι δοκέει μάλιστα Μελάμπους τὰ περὶ τὸν Διόνυσον παρὰ Κάδμου τε τοῦ Τυρίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ ἐκ Φοινίκης ἀπικομένων ἐς τὴν νῦν Βοιωτίην καλεομένην χώρην.Ηρόδοτος, (βιβλίο β’ κεφ. 49).
Ηρόδοτος 2,49,1.
Ναυκρατίτης, Αθήν. 2.45c.
Παυσανίας Αρκαδικά
Αιγόσθενα ‹ αιξ – αιγός = αίγαγρος, γίδα, κατσίκα & σθένος = ισχύς, δύναμη (= η δύναμη της κατσίκας, το γάλα της κατσίκας, το γάλα της κατσίκας που είχε φάει ελέβορο και το οποίο έδινε ο Μελάμπους στους ασθενείς του)
«[…] ἐν Αἰγοσθένοις δὲ Μελάμποδος τοῦ Ἀμυθάονός ἐστιν ἱερὸν καὶ ἀνὴρ οὐ μέγας ἐπειργασμένος ἐν στήλῃ· καὶ θύουσι τῷ Μελάμποδι καὶ ἀνὰ πᾶν ἔτος ἑορτὴν ἄγουσι. μαντεύεσθαι δὲ οὔτε δι᾽ ὀνειράτων αὐτὸν οὔτε ἄλλως λέγουσι». Παυσανίας, Αττικά, Ι, 44.5.
Ηρόδοτος (βιβλίο Θ’ κεφ. 33).
Απολλόδωρος, βιβλίο Α κεφ 9, 13.
Όμηρος, Οδύσσεια, ραψωδία λ΄ 287.
«Βίας δὲ ἐμνηστεύετο Πηρὼ τὴν Νηλέως· ὁ δὲ πολλῶν αὐτῷ μνηστευομένων τὴν θυγατέρα δώσειν ἔφη τῷ τὰς Φυλάκου βόας κομίσαντι αὐτῷ. αὗται δὲ ἦσαν ἐν Φυλάκῃ, καὶ κύων ἐφύλασσεν αὐτὰς οὗ οὔτε ἄνθρωπος οὔτε θηρίον πέλας ἐλθεῖν ἠδύνατο. ταύτας ἀδυνατῶν Βίας τὰς βόας κλέψαι παρεκάλει τὸν ἀδελφὸν συλλαβέσθαι. Μελάμπους δὲ ὑπέσχετο, καὶ προεῖπεν ὅτι φωραθήσεται κλέπτων καὶ δεθεὶς ἐνιαυτὸν οὕτω τὰς βόας λήψεται. μετὰ δὲ τὴν ὑπόσχεσιν εἰς Φυλάκην ἀπῄει καί, καθάπερ προεῖπε, φωραθεὶς ἐπὶ τῇ κλοπῇ δέσμιος ἐν οἰκήματι ἐφυλάσσετο. λειπομένου δὲ τοῦ ἐνιαυτοῦ βραχέος χρόνου, τῶν κατὰ τὸ κρυφαῖον τῆς στέγης σκωλήκων ἀκούει, τοῦ μὲν ἐρωτῶντος πόσον ἤδη μέρος τοῦ δοκοῦ διαβέβρωται, τῶν δὲ ἀποκρινομένων λοιπὸν ἐλάχιστον εἶναι. καὶ ταχέως ἐκέλευσεν αὑτὸν εἰς ἕτερον οἴκημα μεταγαγεῖν, γενομένου δὲ τούτου μετ᾽ οὐ πολὺ συνέπεσε τὸ οἴκημα. θαυμάσας δὲ Φύλακος, καὶ μαθὼν ὅτι ἐστὶ μάντις ἄριστος, λύσας παρεκάλεσεν εἰπεῖν ὅπως αὐτοῦ τῷ παιδὶ Ἰφίκλῳ παῖδες γένωνται. ὁ δὲ ὑπέσχετο ἐφ᾽ ᾧ τὰς βόας λήψεται. καὶ καταθύσας ταύρους δύο καὶ μελίσας τοὺς οἰωνοὺς προσεκαλέσατο· παραγενομένου δὲ αἰγυπιοῦ, παρὰ τούτου μανθάνει δὴ ὅτι Φύλακός ποτε κριοὺς τέμνων ἐπὶ τῶν αἰδοίων παρὰ τῷ Ἰφίκλῳ τὴν μάχαιραν ᾑμαγμένην ἔτι κατέθετο, δείσαντος δὲ τοῦ παιδὸς καὶ φυγόντος αὖθις κατὰ τῆς ἱερᾶς δρυὸς αὐτὴν ἔπηξε, καὶ ταύτην ἀμφιτροχάσας ἐκάλυψεν ὁ φλοιός. ἔλεγεν οὖν, εὑρεθείσης τῆς μαχαίρας εἰ ξύων τὸν ἰὸν ἐπὶ ἡμέρας δέκα Ἰφίκλῳ δῷ πιεῖν, παῖδα γεννήσειν. ταῦτα μαθὼν παρ᾽ αἰγυπιοῦ Μελάμπους τὴν μὲν μάχαιραν εὗρε, τῷ δὲ Ἰφίκλῳ τὸν ἰὸν ξύσας ἐπὶ ἡμέρας δέκα δέδωκε πιεῖν, καὶ παῖς αὐτῷ Ποδάρκης ἐγένετο. τὰς δὲ βόας εἰς Πύλον ἤλασε, καὶ τῷ ἀδελφῷ τὴν Νηλέως θυγατέρα λαβὼν ἔδωκε. καὶ μέχρι μέν τινος ἐν Μεσσήνῃ κατῴκει, ὡς δὲ τὰς ἐν Ἄργει γυναῖκας ἐξέμηνε Διόνυσος, ἐπὶ μέρει τῆς βασιλείας ἰασάμενος αὐτὰς ἐκεῖ μετὰ Βίαντος κατῴκησε». Απολλόδωρος (9,12).
«Κρηθεὺς δὲ κτίσας Ἰωλκὸν γαμεῖ Τυρὼ τὴν Σαλμωνέως, ἐξ ἧς αὐτῷ γίνονται παῖδες Αἴσων Ἀμυθάων Φέρης. Ἀμυθάων μὲν οὖν οἰκῶν Πύλον Εἰδομένην γαμεῖ τὴν Φέρητος, καὶ γίνονται παῖδες αὐτῷ Βίας καὶ Μελάμπους, ὃς ἐπὶ τῶν χωρίων διατελῶν, οὔσης πρὸ τῆς οἰκήσεως αὐτοῦ δρυὸς ἐν ᾗ φωλεὸς ὄφεων ὑπῆρχεν, ἀποκτεινάντων τῶν θεραπόντων τοὺς ὄφεις τὰ μὲν ἑρπετὰ ξύλα συμφορήσας ἔκαυσε, τοὺς δὲ τῶν ὄφεων νεοσσοὺς ἔθρεψεν. οἱ δὲ γενόμενοι τέλειοι παραστάντες αὐτῷ κοιμωμένῳ τῶν ὤμων ἐξ ἑκατέρου τὰς ἀκοὰς ταῖς γλώσσαις ἐξεκάθαιρον. ὁ δὲ ἀναστὰς καὶ γενόμενος περιδεὴς τῶν ὑπερπετομένων ὀρνέων τὰς φωνὰς συνίει, καὶ παρ᾽ ἐκείνων μανθάνων προύλεγε τοῖς ἀνθρώποις τὰ μέλλοντα. προσέλαβε δὲ καὶ τὴν διὰ τῶν ἱερῶν μαντικήν, περὶ δὲ τὸν Ἀλφειὸν συντυχὼν Ἀπόλλωνι τὸ λοιπὸν ἄριστος ἦν μάντις». Απολλόδωρος ( Ι, 9.11).

Ο Μελάμπους είναι ο πρώτος που άσκησε θεραπευτική ιατρική

Βιβλία και κείμενα σχετικά με τον Μελάμπους:

Μελάμπους ο άλλος Ασκληπιός, Κλασσικά εικονογραφημένα (Νο 1236), Σοφία Παπαδάκη, εκδόσεις «Ατλαντίς-Μ. Πεχλιβανίδης & ΣΙΑ» Α. Ε.
Ελληνική Μυθολογία, τόμος 2, γενική εποπτεία Ι.Θ. Κακριδής, εκδόσεις Εκδοτική Αθηνών.
Το μυστικό του Μαυροπόδαρου, Σμαράγδα Μανταδάκη, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα ,2003,
Οι ελληνικοί μύθοι, Ρόμπερτ Γκρέηβς (Robert Graves), τόμος 1.
Ο ιατρομάντης Μελάμπους και το ψυχοσύμπλεγμα του Ίφικλου. Η ψυχανάλυση στους προϊστορικούς χρόνους, Γ. Α. Τσουκαντάς, Αθήνα 1955.
Μελάμπους: ένας ψυχίατρος πριν την ψυχιατρική (Παύλος Νταφούλης – Πανεπιστήμιο Κρήτης, Φίλιππος Γκουρτζής – Πανεπιστήμιο Πατρών, Κωνσταντίνος Τρομπούκης – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μελάμπους και Φρόιντ, Λ. Δημητρίου, Χαλκίδα, 1971
«Η Ψυχοκαθαρτική Μέθοδος της ατεκνίας του Ιφίκλου από τον Μελάμποδα», με τη συνεργασία του Καθηγητού του Πανεπιστημίου Δ. Κουρέτα. Περιοδικό Πλάτων έτος Ζ/,τευχ. Β/ 1955 και Ελληνική Ιατρική τομ. 24ος, 11ον, Θεσσαλονίκη.
«Ο Πρώτος Έλλην ψυχοσωματιστής ιατρός». Ανακοίνωση στην Ιατροχειρουργική Εταιρεία Αθηνών 6-2-1957. Ανάτυπον εκ των πρακτικών της Ετ. «Ψυχιατρικαί και ψυχαναλυτικαί μέθοδοι στη προϊστορία». Ανακοίνωση στην Ιατρική Εταιρεία Ι. Κ. Α. Αθήνα, 1961.

Γραπτές πηγές που αναφέρονται στο Μελάμπους: