Γενετικός έλεγχος για καρκίνο μαστού και ωοθηκών

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ένα ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή καρκίνου των ωοθηκών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης αυτών των μορφών καρκίνου. Ένα ισχυρό οικογενειακό ιστορικό σημαίνει ότι:

• Πολλαπλά μέλη της οικογένειας έχουν καρκίνο μαστού ή ωοθηκών, ή
• Ένα μέλος της οικογένειας έχει και καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, ή

• Περισσότερες από μία γενιές της οικογένειάς σας έχουν καρκίνο μαστού ή καρκίνο των ωοθηκών.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού ή καρκίνο των ωοθηκών διαγνώστηκαν πριν την ηλικία των 50.

Ο γενετικός έλεγχος μπορεί να προσδιορίσει εάν έχετε κληρονομήσει ένα παθολογικό γονίδιο που αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού και καρκίνου των ωοθηκών. Αν ο γενετικός έλεγχος είναι θετικός για μια γονιδιακή μεταβολή (ή μετάλλαξη), υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τους κινδύνους σας.

Ωστόσο, η γενετική εξέταση δεν είναι τέλεια. Οι περισσότερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού και / ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού δεν έχουν ένα παθολογικό γονίδιο, και δεν θα αναπτύξουν καρκίνο όλες οι γυναίκες που έχουν κληρονομήσει ένα από αυτά τα γονίδια.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ;

Ο καρκίνος αναπτύσσεται εξαιτίας των μεταλλάξεων σε ένα ή περισσότερα γονίδια. Τα γονίδια περιέχουν πληροφορίες σχετικά με την εμφάνισή μας και τη λειτουργία του οργανισμού μας και μεταβιβάζονται από τους γονείς στα παιδιά. Αν υπάρχει κάποια ανωμαλία σε ένα γονίδιο, αυτό ονομάζεται γενετική μετάλλαξη.

Υπάρχουν δύο τύποι γενετικών μεταλλάξεων:

• Οι βλαστικές μεταλλάξεις κληρονομούνται, περνώντας από το γονέα στο παιδί. Μεταξύ 5 και 10%  των καρκίνων του μαστού προκαλείται από βλαστικές μεταλλάξεις, όπως εκείνες στα γονίδια  BRCA1 και BRCA2. Αυτές οι μεταλλάξεις αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών.

Οι περισσότερες γενετικές εξετάσεις για τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών αναλύουν αυτά τα δύο γονίδια για μεταλλάξεις. Η δοκιμή γίνεται σε ένα δείγμα στοματικής έκπλυσης (για να ληφθούν κύτταρα από το στοματικό βλεννογόνο) ή σε ένα δείγμα αίματος.

• Οι επίκτητες μεταλλάξεις δεν κληρονομούνται, αλλά αντίθετα, αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Επίκτητες μεταλλάξεις μπορεί να προκαλούνται από την έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η ακτινοβολία, τα χημικά (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται στον καπνό), ή ιούς. Μπορούν επίσης να αναπτυχθούν χωρίς γνωστή αιτία. Οι περισσότεροι καρκίνοι, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού, προκαλούνται από επίκτητες μεταλλάξεις.

ΠΟΙΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΙ ΓΕΝΕΤΙΚΑ;

Η γενετική συμβουλευτική και ο γενετικός έλεγχος θα πρέπει να πραγματοποιούνται για τις γυναίκες που έχουν:

• Πολλαπλά στενά οικογενειακά μέλη που έχουν προσβληθεί από καρκίνο του μαστού ή καρκίνο των ωοθηκών, ιδιαίτερα αν η διάγνωση έγινε σε νεαρή ηλικία (κάτω των 50 ετών). Στενά οικογενειακά μέλη περιλαμβάνουν μητέρα, αδελφή, ή η κόρη, ή ακόμα και άνδρες με καρκίνο του μαστού.
• Ένα στενό μέλος της οικογένειας με περισσότερες από μία κακοήθειες, όπως ο καρκίνος του μαστού που προσέβαλε και τους δύο μαστούς ή καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών.
• Πολλαπλές γενεές στενών συγγενών με καρκίνο (π.χ., γιαγιά, μητέρα, αδελφή). Το οικογενειακό ιστορικό από την πλευρά του πατέρα είναι εξίσου σημαντικό με αυτό από την πλευρά της μητέρας. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζουμε το ιστορικό καρκίνου από τα ξαδέλφια και στις δύο πλευρές της οικογένειας.
• Άλλοι καρκίνοι επιπλέον του καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών σε γυναίκες μπορούν να υποδηλώνουν κληρονομικό καρκίνο. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε εάν υπάρχουν συγγενείς με καρκίνο παγκρέατος, προστάτη, παχέος εντέρου, ή άνδρες με καρκίνο μαστού.

Ο έλεγχος για το γονίδιο BRCA θα πρέπει να ξεκινήσει από ένα άτομο που πάσχει από καρκίνο, όποτε αυτό είναι δυνατό. Συνήθως αυτό σημαίνει τον έλεγχο μιας γυναίκας με καρκίνο των ωοθηκών ή καρκίνο του μαστού που διαγνώστηκε στη νεότερη ηλικία μέσα στην οικογένεια. Εάν μία μετάλλαξη δεν βρεθεί, συχνά δεν είναι χρήσιμη η εξέταση για τα μέλη της οικογένειας χωρίς καρκίνο.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Δεν είναι πάντα εύκολο να ερμηνευτούν τα αποτελέσματα των γενετικών εξετάσεων. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι:

• Θετικά για μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1 ή BRCA2. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίστηκε μια μετάλλαξη που είναι γνωστό ότι σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
• Αρνητικά, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει μετάλλαξη στα γονίδια BRCA. Αυτό το αποτέλεσμα δεν αποκλείει την πιθανότητα ότι μπορεί να υπάρχει κληρονομικός κίνδυνος για καρκίνο. Δεν ανιχνεύεται κάθε μετάλλαξη από τον έλεγχο BRCA. Επιπλέον, υπάρχουν πολλές άγνωστες γενετικές μεταλλάξεις που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί
• “Αληθώς» αρνητικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι μία BRCA1 ή BRCA2 μετάλλαξη που υπάρχει σε ένα ή περισσότερα από τα μέλη της οικογένειάς σας, έχει αποκλειστεί σε σας. Το αποτέλεσμα αυτό σημαίνει συνήθως ότι ο κίνδυνος για καρκίνο είναι περίπου ίδιος με άλλες γυναίκες του γενικού πληθυσμού.
• Θετικά για μια γενετική μετάλλαξη με «άγνωστη σημασία.» Αυτό σημαίνει ότι έχετε μια γενετική μετάλλαξη, αλλά δεν είναι σαφές αν η μετάλλαξη αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών.

Ένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει ότι δεν θα εμφανίσετε καρκίνο και ένα θετικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει ότι θα εμφανίσετε καρκίνο.

Αν η εξέταση είναι θετική για μια μετάλλαξη του γονιδίου BRCA:

• Ο δια βίου κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι μεταξύ 55 και 85% για το BRCA 1 και 50 με 85% για το BRCA2. Αυτό σημαίνει ότι σε μια ομάδα 100 γυναικών με BRCA1, μεταξύ 55 και 85 από τις γυναίκες θα αναπτύξουν καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής τους.
• Ο διά βίου κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών είναι 35 με 46% για BRCA 1 και 13 με 23% για το BRCA2.

Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων μπορεί να είναι πολύπλοκη. Μερικές φορές «αρνητικά» αποτελέσματα είναι πιο δύσκολο να ερμηνευθούν από το «θετικά» αποτελέσματα. Είναι σημαντικό να συζητήσετε τι σημαίνουν τα αποτελέσματα του ελέγχου με ένα γενετιστή και το γιατρό σας.

ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Αν ο γονιδιακός έλεγχος είναι θετικός για μια μετάλλαξη BRCA, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ελέγχεστε και για να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου:

• Να ελέγχεστε πιο τακτικά για καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών.
• Να υποβληθείτε σε χειρουργική επέμβαση μείωσης του κινδύνου.
• Να πάρετε φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση του κινδύνου.

Η καλύτερη στρατηγική θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα συνδυασμό των μεθόδων αυτών. (βλ. πίνακα)

Προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του μαστού (BreastCancerScreening)-Οι γυναίκες που έχουν κληρονομήσει μια μετάλλαξη BRCA συνήθως συνιστάται να έχουν πιο συχνή εξέταση για τον καρκίνο του μαστού. Αυτό περιλαμβάνει:

• Μηνιαία αυτοεξέταση μαστού που αρχίζει στην ηλικία των 18. Θα πρέπει να μάθετε πώς να αυτοεξετάζετε τους μαστούς σας.
• Εξέταση του μαστού, από τον εξειδικευμένο μαστολόγο κάθε έξι μήνες αρχίζοντας στην ηλικία των 25 ετών.
• Μαστογραφία μια φορά το χρόνο, αρχίζοντας από την ηλικία των 25 (ή εξατομικευμένα με βάση το οικογενειακό ιστορικό).
• Μαγνητική μαστογραφία, η οποία γίνεται συνήθως εναλλάξ με μια απλή μαστογραφία κάθε έξι μήνες, αρχής γενομένης από την ηλικία των 25 (ή εξατομικευμένα με βάση το οικογενειακό ιστορικό).

Προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου των ωοθηκών (OvarianCancerScreening) – Οι γυναίκες που έχουν κληρονομήσει μια μετάλλαξη BRCA, έχουν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου των ωοθηκών. Εντούτοις, ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο των ωοθηκών δεν είναι πολύ ακριβής στην ανίχνευση της ασθένειας.

Ωστόσο, ο προσυμπτωματικός έλεγχο του καρκίνου των ωοθηκών είναι μια επιλογή εάν έχετε μια μετάλλαξη BRCA. Ο έλεγχος περιλαμβάνει ένα συνδυασμό από μια εξέταση αίματος και ένα υπερηχογράφημα της πυέλου. Ορισμένοι ειδικοί συστήνουν αυτό το συνδυασμό των εξετάσεων κάθε έξι μήνες, αρχής γενομένης από την ηλικία των 35 ή 5 – 10 χρόνια πριν από την ηλικία στην οποία ο νεότερος συγγενής είχε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού ή καρκίνο των ωοθηκών.

Χειρουργική – Μια εναλλακτική λύση αντί των συχνών εξετάσεων για ανίχνευση του καρκίνου είναι η χειρουργική επέμβαση για να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Αυτή ονομάζεται προληπτική χειρουργική επέμβαση, και μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο του καρκίνου και να σας βοηθήσει να αισθάνεστε λιγότερο άγχος. Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους και τα οφέλη της προληπτικής επέμβασης.

Μαστεκτομή – Οι γυναίκες που έχουν αφαιρέσει και τους δύο μαστούς (προφυλακτική αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή) έχουν μειωμένες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του μαστού κατά τουλάχιστον 90%.

Αφαίρεση των ωοθηκών – Έχει αποδειχθεί ότι η χειρουργική αφαίρεση και των δύο ωοθηκών και σαλπίγγων (αμφοτερόπλευρη σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή) μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών και σαλπίγγων κατά 80 έως 90% και του καρκίνου του μαστού κατά 50 έως 60% (για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες). Τα οφέλη αυτής της χειρουργικής επέμβασης είναι μεγαλύτερα σε γυναίκες που χειρουργούνται πριν από την εμμηνόπαυση, ιδιαίτερα πριν από την ηλικία των 40, μετά την ολοκλήρωση της τεκνοποίησης.

Φάρμακα για τη μείωση του κινδύνου του καρκίνου – Ένα φάρμακο που ονομάζεται ταμοξιφαίνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού σε γυναίκες που έχουν μεταλλάξεις BRCA, αν και ο βαθμός της μείωσης κινδύνου δεν είναι σαφής για τις γυναίκες χωρίς ιστορικό καρκίνου του μαστού.

Ορμονική αντισύλληψη (χάπι, αυτοκόλλητο, κολπικός δακτύλιος, ένεση, εμφύτευμα) μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο του καρκίνου των ωοθηκών. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτό ισχύει επίσης και για τις γυναίκες με μετάλλαξη BRCA. Επιπλέον, υπάρχει η ανησυχία ότι η ορμονική αντισύλληψη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού, ιδιαίτερα σε φορείς μετάλλαξης BRCA1. Αν έχετε μια μετάλλαξη BRCA, μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη της ορμονικής αντισύλληψης

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με το γιατρό σας.

Γενετικός έλεγχος για καρκίνο μαστού και ωοθηκών