Το Ενετικό Φρούριο Ζακύνθου βρίσκεται στη θέση που σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες υπήρχαν τα τείχη της Αρχαίας Ακρόπολης (Ψωφίδας). Οι επαναλαμβανόμενοι μεγάλοι σεισμοί που έπλητταν το νησί κατέστρεφαν και τα οχυρωματικά έργα με αποτέλεσμα να ανακατσκευάζονται συχνά.
Ιστορία
Στο σημείο υπήρχε κάστρο και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους. Κατάλοιπα εκείνης της περιόδου ήρθαν πρόσφατα στο φως, με τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Πάντως τα Βυζαντινά χρόνια δεν πρέπει να ήταν σημαντικό κάστρο καθώς τίποτα δεν είναι γνωστό γι’ αυτό. Το ίδιο ισχύει και για τους αιώνες από τον 12ο ως τον 15ο που κυρίαρχοι του νησιού ήταν οι Νορμανδοί και οι Ανδηγαυοί του Βασιλείου της Νάπολης.
Το πότε ακριβώς έκτισαν κάστρο εκεί οι Ενετοί δεν είναι γνωστό. Εικάζεται ότι ήταν το 1480, αμέσως μετά την κατάκτηση της Ζακύνθου. Την ίδια χρονιά το κάστρο καταστράφηκε από τους Τούρκους. Επισκευάστηκε το 1514 υπό την επίβλεψη των Ενετών, αλλά οι συχνοί σεισμοί που πλήττουν την περιοχή του προκάλεσαν ζημιές και καταστροφές.
Η κατασκευή των τειχών και των οχυρώσεων του Φρουρίου, που έχουν διασωθεί, ολοκληρώθηκε το 1646, όταν proveditor general da mar ήταν ο Iohannem Battista Grimani, από Ενετούς μηχανικούς με ντόπιους μαστόρους, με μεγάλη επιμέλεια και ανθεκτικά υλικά. Τότε κατασκευάστηκε και ο κύριος λιθόστρωτος δρόμος, που έφτανε μέχρι τον αιγιαλό, η περίφημη Strada Giustiniana, η Σαρτζάδα, όπως καθιερώθηκε τα νεώτερα χρόνια. Σημαντική επέμβαση για τη συντήρηση κι επισκευή των τειχών, αλλά και των κτιρίων του φρουρίου, με παράλληλη φροντίδα για το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης, έγινε από τους Άγγλους το 1812, όταν ήταν κυρίαρχοι στο νησί.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Τα ορατά μνημεία που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων ανασκαφών χρονολογούνται από τη βυζαντινή εποχή έως και την περίοδο της Αγγλοκρατίας.
- Σωτήρας ή Παντοκράτορας ή “Domo” ή San Salvatore ( Βυζαντινός ναός 12ου αιώνα)
- Αγ. Φραγκίσκος , τρίκλιτη βασιλική 14ου αιώνα.
- Αγ. Βαρβάρα, μονόκλιτη βασιλική.
- Αγ. Ιωάννης ο Πρόδρομος,τέλη 15ου αιώνα.
- Ναός Υπεραγίας Θεοτόκου Λαουρένταινας
- Αγ. Ιωάννης Θεολόγος, 15ος αιώνας.
- Ενετικές φυλακές
- Ενετική πυριτιδαποθήκη
- Γήπεδο άγγλων αξιωματικών
- Αγγλικός στρατώνας
- Διοικητήριο – στρατώνας.
