Η Ανταρκτική είναι ένα μέρος απίστευτης μαγείας και μυστηρίου.
Ως η νεότερη από τις εφτά ηπείρους που ανακάλυψε ο άνθρωπος και σαφώς η λιγότερο φιλόξενη για τον ανθρώπινο παράγοντα, η πλέον άγνωστη ήπειρος του πλανήτη είναι ένα απόκοσμο μέρος που όλα μπορούν να συμβούν.
Η Ανταρκτική παραμένει ο λιγότερο εξερευνημένος τόπος της υφηλίου, κάτι που της χαρίζει το πάνω χέρι σε όρους μυστηρίου και σαγήνης.
Είναι πράγματι από τα πλέον συγκλονιστικά και μαγευτικά μέρη που ο πλανήτης Γης έχει την τιμή να φιλοξενεί και να γιατί…
Μεγαλώνει, μικραίνει και μεγαλώνει…
Ο θαλάσσιος πάγος που καλύπτει την Ανταρκτική επεκτείνεται σε κάποια σημεία και μειώνεται σε άλλα. Και είναι ακριβώς ο άνεμος ο ρυθμιστικός παράγοντας της επιφάνειάς της. Για παράδειγμα, οι βόρειοι αέρηδες μεταφέρουν τεράστια κομμάτια πάγου μακριά από την ήπειρο, ως ένας μόνο από τους τρόπους με τους οποίους μειώνεται η έκταση της Ανταρκτικής. Την ίδια στιγμή, το παγωμένο θαλασσινό νερό επεκτείνεται, ενώ οι παγετώνες που αποτελούν το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής φθίνουν. Αυτές οι περιοδικές διακυμάνσεις στο μέγεθος της ηπείρου δεν έχουν όμως σχέση με τις τεράστιες αυξομειώσεις της κατά τη διάρκεια των εποχών: από τα 4,5 εκατ. τετραγωνικά μίλια που είναι περίπου η επιφάνεια της Ανταρκτικής, το μέγεθός της συρρικνώνεται στα 1,1 εκατ. τετραγωνικά μίλια το καλοκαίρι, ενώ τον χειμώνα φτάνει στα 6,9 εκατ. Και για να βάλουμε τις εκπληκτικές αυτές εποχικές διακυμάνσεις στην προοπτική τους, αρκεί μόνο να σκεφτούμε ότι η Ευρώπη καλύπτει γύρω στα 3,8 εκατ. τετραγωνικά μίλια…
Παραμένει το ιδανικό σημείο για να μαζέψεις διαστημικά συντρίμμια
Η Ανταρκτική παραείναι ιδανικό περιβάλλον για τη συλλογή μετεωριτών, καθώς πάνω στο λευκό φαίνονται τα πάντα! Στα περισσότερα εδάφη, οι σκουρόχρωμοι διαστημικοί βράχοι δεν ξεχωρίζουν από το χώμα και ανακατεύονται με τα πετρώματα της περιοχής, κάτι που μας κάνει να τους μπερδεύουμε συχνά με τις κοινές γήινες πέτρες. Το χιόνι και ο πάγος έρχονται όμως σε πλήρη αντίθεση με τους γαλαξιακούς βράχους, ξεχωρίζοντας πια σαν τη μύγα μες στο γάλα! Την ίδια ώρα, το παγωμένο του περιβάλλοντος είναι ιδανικό για τη διατήρηση των μετεωριτών: έχουμε βρει στην Ανταρκτική μετεωρίτες εκατομμυρίων ετών που παραμένουν άθικτοι. Κι έτσι η παγωμένη ήπειρος είναι το αγαπημένο σημείο επιστημόνων και συλλεκτών, καθώς αν είναι να μαζέψεις διαστημικά δείγματα είναι σαφώς ευκολότερο και φτηνότερο να πεταχτείς μέχρι την Ανταρκτική παρά ως το Διάστημα! Το αμερικανικό πρόγραμμα United States Antarctic Search for Meteorites έχει ήδη συγκεντρώσει 16.000 μετεωρίτες από το 1976 που ιδρύθηκε…
Φιλοξενούνται ετήσιοι μαραθώνιοι
Παρά το γεγονός ότι δεν έχει κανέναν μόνιμο κάτοικο, η Ανταρκτική έχει δύο δικούς της μαραθωνίους και μάλιστα μεγαλοπρεπείς. Ο Antarctic Ice Marathon έχει ξεκινήσει από το 2004 ως ένας από τους δυσκολότερους του πλανήτη: οι διαγωνιζόμενοι φτάνουν με ιδιωτικό αεροπλάνο από τη Λατινική Αμερική για να τρέξουν μέσα στο δριμύ ψύχος και τους μανιασμένους αέρηδες, ξεπερνώντας πραγματικά ασύλληπτα εμπόδια. Ο δεύτερος είναι λιγότερο απαιτητικός, καθώς ο McMurdo Marathon φιλοξενείται κοντά στη στάθμη της θάλασσας, δίπλα στον ερευνητικό σταθμό των ΗΠΑ, McMurdo Station. Ακόμα και το να φτάσεις βέβαια στην Ανταρκτική αποτελεί μεγάλη πρόκληση, μόνο εύκολα δεν είναι λοιπόν τα πράματα…
Η ήπειρος είναι ακραία τουριστική
Μπορεί το τοπίο να είναι τελείως αφιλόξενο στον άνθρωπο, η Ανταρκτική παρουσιάζει όμως τεράστιο τουριστικό ενδιαφέρον: φτάνεις στις εσχατιές της γης, διασχίζεις τις αποικίες των πιγκουίνων, ακολουθείς τα ίχνη των πρώτων εξερευνητών, κάνεις scuba diving, παρατηρείς τις φάλαινες, περνάς ώρα στο ερευνητικό κέντρο McMurdo και κάνεις ένα σωρό ακόμα οργανωμένες εμπορικά δραστηριότητες. Η Νο1 τουριστική ατραξιόν παραμένει η Χερσόνησος της Ανταρκτικής, γνωστή και ως Banana Belt: διάσημη για την εύκολη πρόσβαση και το ηπιότερο κλίμα της, η βορειότερη χερσόνησος της ηπείρου είναι σπίτι για φώκιες και πιγκουίνους, την ίδια ώρα που παρέχει ένα από τα πιο παρθένα και απόκοσμα σκηνικά της Γης. Περισσότεροι από 35.000 άνθρωποι φτάνουν με κρουαζιερόπλοια εδώ κάθε χρόνο…
Η Ανταρκτική είναι μια σχετικά νέα υπόθεση
Ο βρετανός εξερευνητής Τζέιμς Κουκ μπήκε στον Ανταρκτικό Κύκλο το 1772. Δεν είδε βέβαια στεριά, αλλά τα τεράστια παγόβουνα τον ψύλλιασαν για τη σκληρότητα του περιβάλλοντος. Οι εξερευνητές πρωτοαντίκρισαν έδαφος στις αρχές του 19ου αιώνα, την ίδια στιγμή που το κυνήγι της φώκιας έφερε πολλούς στην Ανταρκτική την ίδια εποχή: ο Αμερικανός John Davis έφτασε στα ανοιχτά της Ανταρκτικής κυνηγώντας φώκιες το 1821 και πιθανότατα ήταν ο πρώτος που πάτησε τα εδάφη της. Κανείς πάντως δεν άγγιξε τον Νότιο Πόλο πριν από το 1911, όταν ο νορβηγός εξερευνητής Ρόαλντ Αμούνδσεν ηγήθηκε της πρώτης πετυχημένης εκστρατείας. Ο άνθρωπος που το επιχείρησε πριν από τον Νορβηγό, ο Βρετανός Ernest Shackleton, αναγκάστηκε να ματαιώσει το εγχείρημα κάπου 100 χιλιόμετρα από τον τελικό προορισμό του. Όσο για τον επίσης βρετανό εξερευνητή Ρόμπερτ Σκοτ, αυτός έφτασε στις νότιες εσχατιές της Γης κάπου έναν και πλέον μήνα μετά τον Αμούνδσεν, αν και οι ακραίες καιρικές συνθήκες δεν θα επέτρεπαν στην αποστολή να επιστρέψει ποτέ πίσω. Έκτοτε πολυάριθμες αποστολές έχουν φυτέψει τις σημαίες των χωρών τους στην Ανταρκτική…
Το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών της Ανταρκτικής έχει διεκδικηθεί
Είναι φυσικό κάθε χώρα να θέλει για τον εαυτό της οποιοδήποτε νέο έδαφος ανακαλύπτεται και η Ανταρκτική δεν αποτελεί εξαίρεση. Διάφορα έθνη μοιράζονται πια την ήπειρο και συνεργάζονται σε επίπεδο επιστήμης και εξερευνητικών αποστολών. Εφτά χώρες έχουν διεκδικήσει τμήματα της Ανταρκτικής, αν και ελάχιστες παίρνουν το θέμα των εδαφικών διεκδικήσεων της παγωμένης ηπείρου στα σοβαρά. Αργεντινή, Χιλή και Βρετανία ερίζουν για την κατοχή της ίδιας γης και αρνούνται να αναγνωρίσει η μια το ιδιοκτησιακό καθεστώς της άλλης. Οι χώρες που έχουν αναγορεύσει τμήματα της ηπείρου ως δικά τους εδάφη περιλαμβάνουν την Αυστραλία, τη Γαλλία, τη Νέα Ζηλανδία και τη Νορβηγία. Την ίδια ώρα, η Συνθήκη της Ανταρκτικής προωθεί την ειρηνική συνεργασία των εθνών στη νέα ήπειρο από το 1959 και πλέον 51 χώρες την έχουν αναγνωρίσει…
Η Ανταρκτική έχει πολλές αναλογίες με τη Σαχάρα
Η Ανταρκτική χαρακτηρίζεται συχνά ως αρκτική έρημος, καθώς είναι το πιο ανεμοδαρμένο και ξηρό μέρος του πλανήτη. Εδώ έχουν σημειωθεί οι χαμηλότερες θερμοκρασίες της Γης (όπως το 1983, στον ρωσικό ερευνητικό σταθμό Vostok της ανατολικής Ανταρκτικής), καθώς το 98% της στεριάς καλύπτεται από πάγο, ποσό που αντιστοιχεί στο 70% του γλυκού νερού της Γης! Το στρώμα πάγου που καλύπτει μεγάλα τμήματα της ηπείρου φτάνει σε ύψος χιλιομέτρων. Αν και αυτό που την κάνει να μοιάζει περισσότερο με τη Σαχάρα είναι η ξηρασία της. Η παγωμένη βροχή μετατρέπεται σε αρκτική σκόνη, κι αυτό είναι που πέφτει από τον ουρανό. Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η βροχή λείπει από την Ανταρκτική εδώ και 2 εκατ. χρόνια…
Το μοναδικό φαινόμενο των Καταρρακτών Αίματος
Στην Κοιλάδα McMurdo, μια υπο-παγωμένη λίμνη αδειάζει κάθε χρόνο από τον Παγετώνα Taylor. Το νερό τρέχει από υψόμετρο πέντε σχεδόν ορόφων και χύνεται στη Λίμνη Bonney, αν και δεν μοιάζει καθόλου με τους καταρράκτες που έχουμε συνηθίσει. Η πηγή είναι τρεις φορές αλμυρότερη από το θαλασσινό νερό και ρέει κάτω από ένα πυκνότατο στρώμα πάγου. Η υψηλή συγκέντρωση αλατιού αποτρέπει το νερό από το να παγώσει, ακόμα και μέσα στις ακραίες πολικές συνθήκες της Ανταρκτικής. Όσο για την ηλικία της πηγής, υπολογίζεται ότι σχηματίστηκε πριν από 2 εκατ. χρόνια. Αν και το κερασάκι στην τούρτα δεν είναι άλλο από το χρώμα του νερού του φυσικού αυτού θαύματος, που δίνει εξάλλου και το όνομα «Καταρράκτες Αίματος»: η πηγή του νερού δεν περιέχει ίχνος οξυγόνου και δεν έχει εκτεθεί ποτέ στο ηλιακό φως. Η υψηλή συγκέντρωση σιδήρου, ταυτόχρονα με τα μικρόβια που επιβιώνουν στο νερό, συμβάλλουν στο ομολογουμένως μοναδικό χρώμα του. Οι «Καταρράκτες Αίματος» είναι μάλιστα επισκέψιμοι τόσο με κρουαζιερόπλοιο όσο και ελικόπτερο…
Η ζωή βρίσκει τον δρόμο της
Διάφορα είδη ασπόνδυλων, όπως τα ακάρεα, επιβιώνουν στο εχθρικό περιβάλλον της Ανταρκτικής, την ίδια ώρα που η μικροβιακή ζωή ανθεί στις λίμνες. Η πανίδα είναι ωστόσο περιορισμένη και τείνει να προσκολλάται στη στεριά, καθώς εκεί βρίσκει καταφύγιο από τους ανέμους και την ξηρασία. Η ζωή είναι σαφώς πλουσιότερη στα νησάκια κάτω από την Ανταρκτική και στα βάθη της θάλασσας φυσικά, καθώς ο πάγος λειτουργεί ως μονωτικό και εγγυάται τη μακροημέρευση της θαλάσσιας ζωής. Πιγκουίνοι, φώκιες, θαλάσσια λιοντάρια, φάλαινες, καλαμάρια κ.ά. είναι μερικά μόνο από τα ζώα που ευημερούν στο αρκτικό περιβάλλον της ηπείρου, την ίδια ώρα που και πολλά πουλιά βρίσκουν τρόπο να ζουν εδώ (όπως τα άλμπατρος)…
Η Ανταρκτική ήταν κάποτε τροπική!
Οι επιστήμονες έχουν αποκρυπτογραφήσει την ιστορία της ηπείρου όταν ανακάλυψαν μέσα στους πάγους φοινικόδεντρα και άλλα είδη τροπικής βλάστησης! Ήταν πριν από 52 εκατ. χρόνια όταν η υψηλή συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα και τα θερμότερα ωκεανικά νερά έφεραν τροπικό κλίμα στην παγωμένη ήπειρο, με τροπικά δάση και δέντρα μπαομπάμπ να καλύπτουν την επιφάνειά της, που τα συναντάμε πλέον στη Μαδαγασκάρη. Πλέον η ήπειρος είναι αρκτική έρημος, κάτι κάνει την εικόνα της με τα πυκνά δάση εντελώς παράξενη και ανήκουστη. Και ακόμα πιο παράξενο είναι το γεγονός των απολιθωμάτων που έχουν βρεθεί, που υποδεικνύουν ότι στα τροπικά δάση της Ανταρκτικής ζούσαν κάποτε δεινόσαυροι! Οι «πολικοί δεινόσαυροι», όπως τους ονομάζουν οι παλαιοντολόγοι, έπρεπε να περνούν ένα καλό μέρος της ζωής τους βυθισμένοι στο αρκτικό σκοτάδι, κάτι που εγείρει την ερώτηση: μετανάστευαν κατά τον χειμώνα στη γειτονική νότια Αυστραλία (που ήταν πριν από 100 εκατ. χρόνια δίπλα στις ανατολικές ακτές της Ανταρκτικής) ή είχαν βρει τρόπο να προσαρμόζονται στα κατασκότεινα δάση της αρκτικής νύχτας; Ποιος θα περίμενε ωστόσο ότι η αφιλόξενη παγωμένη ήπειρος ήταν κάποτε τροπικός παράδεισος που ευημερούσαν οι δεινόσαυροι…
