Εκείνη την εποχή ο βασιλιάς Βόρτιγκερν είχε σφετεριστεί το θρόνο της Ουαλίας από το βασιλιά Αυρήλιο, γιο του Μέγα Κωνσταντίνου, για να επαναφέρει την προπατορική θρησκεία των Κελτών. Για το λόγο αυτόν ήθελε να κτίσει ένα μεγάλο και γερό κάστρο, το οποίο θα άντεχε στις επιθέσεις που προβλεπόταν ότι θα γίνουν από τον αδελφό του Αυρήλιο και νόμιμο βασιλιά, τον Ούθερ. Είχε καλέσει τους καλύτερους κτίστες από όλη την Ουαλία και την Αγγλία. Οι σοφοί της πόλης τού υπέδειξαν τον ιερό λόφο του Άβαλον ως την πιο κατάλληλη τοποθεσία για να χτιστεί το κάστρο.
Μήνες ολόκληρους προσπαθούσαν να στηρίξουν τα θεμέλια και να κτίσουν τη βάση χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Κάθε φορά που επιχειρούσαν να βάλουν τη μία πέτρα πάνω στην άλλη, το χώμα υποχωρούσε και το κάστρο γκρεμιζότανε. Είχε περάσει πολύς καιρός και ο βασιλιάς άρχιζε να χάνει την υπομονή του. Έσπευσε στο Δρυΐδη ιερέα Μάλγκαν, για να του εξηγήσει το τι συμβαίνει στο σημείο αυτό και δε χτίζεται το κάστρο. Εκείνος του απάντησε ότι ο μόνος τρόπος για να κρατήσει η βάση είναι να θυσιάσει ένα αγόρι που να μην έχει γεννηθεί από πατέρα θνητό και να χύσει το αίμα του πάνω στα θεμέλια. Ο Βόρτιγκερν άκουσε τη συμβουλή του και διέταξε αμέσως τους φρουρούς του να ψάξουν σε όλη την επικράτεια για ένα τέτοιο παιδί.
Όπως περνούσαν οι φρουροί από μία πεδιάδα, άκουσαν κάποια παιδιά να φωνάζουν μπάσταρδο ένα άλλο. Οι φρουροί στάθηκαν για να δούνε ποιο από τα παιδιά αποκαλούσαν έτσι. Όταν αντιλήφθηκαν ότι επρόκειτο για τον Αμβρόσιο, τον ακολούθησαν έως το σπίτι, όπου ρώτησαν τη μητέρα του ποιος ήταν ο πατέρας. Εκείνη φυσικά απάντησε ότι δεν έχει πατέρα θνητό, αλλά ότι γεννήθηκε από κάποιο στοιχειό της φύσης. Ακούγοντας όλα αυτά, οι φρουροί πήραν τον Αμβρόσιο μαζί με τη μητέρα του και τους οδήγησαν στο βασιλιά Βόρτιγκερν. Η μητέρα του, μη όντας υποψιασμένη για το τι επρόκειτο να συμβεί στο παιδί της, επανέλαβε στο Μάλγκαν όσα είχε πει και στους φρουρούς.
Ο βασιλιάς διέταξε να ετοιμάσουν τα πάντα για τη θυσία. O Αμβρόσιος ζήτησε να του εξηγήσει για ποιο λόγο ήθελε να τον θυσιάσει. Ρώτησε, μάλιστα, εάν ο Μάλγκαν γνώριζε το τι βρισκόταν μέσα στο λόφο. Ο Μάλγκαν δεν έδωσε καμία απάντηση και ο Αμβρόσιος είπε ότι το κάστρο δεν μπορεί να χτιστεί διότι από κάτω υπάρχει ένα σπήλαιο με μία λίμνη και μέσα σ’ αυτή δύο δράκοι, ένας κόκκινος και ένας λευκός, που μάχονται μεταξύ τους. Ο κόκκινος συμβόλιζε το Βόρτιγκερν και ο λευκός τον Ούθερ. Ο βασιλιάς ζήτησε να σκάψουν μέσα στο λόφο και πράγματι αποκαλύφθηκε η λίμνη και η σπηλιά με τους δύο δράκους. Αυτοί ξεπετάχτηκαν και άρχισαν να παλεύουν μεταξύ τους τόσο βίαια, που είχε ως αποτέλεσμα να πεθάνουν και οι δύο. Το αίμα που ράντισε το έδαφος επέτρεψε όχι μόνο να χτιστεί το κάστρο αλλά και στον Αμβρόσιο να υπηρετήσει στην αυλή του νέου κάστρου, ως Μέρλιν πλέον. Έδωσε μάλιστα και το όνομα του κάστρου, το γνωστό ως Κάμελοτ.
Λίγα χρόνια αργότερα, όταν ο βασιλιάς Βόρτιγκερν ηττήθηκε τελικά από τον Ούθερ και επικράτησε ξανά ο χριστιανισμός ως επίσημη θρησκεία, ο Μέρλιν αποσύρθηκε στο δάσος Μπρόκελαντ σε έναν παλιό πύργο, όπου διάβαζε και εξασκούσε τα μαγικά του. Δεν άργησε να ενδιαφερθεί για εκείνον ο βασιλιάς, και τον κάλεσε να υπηρετήσει και στη δική του Αυλή. Άλλωστε ο Μέρλιν δεν είχε κανένα πρόβλημα με καμία θρησκεία. Αντιθέτως, γνώριζε ότι στο μέλλον ο χριστιανισμός θα επικρατούσε του παγανισμού και έκανε ό,τι ήταν στο χέρι του για να τον προωθήσει. Κοντά στον Ούθερ ο Μέρλιν έκανε σχεδόν τα πάντα. Εκτός από τις μελλοντικές προβλέψεις, είχε και μεγάλη ικανότητα στο να ταξιδεύει στο χρόνο. Έτσι, συχνά πυκνά έφτιαχνε διάφορες μηχανές προσπαθώντας να εξηγήσει στον κόσμο ότι όλα αυτά θα συμβούν στο απώτερο μέλλον. Μπορούσε επίσης να κάνει τη νύχτα μέρα και αντίστροφα. Γνώριζε όλα τα φυτά και τα ζώα. Κατείχε όλα τα μυστικά της αλχημείας και ήταν ο πρώτος στην αναζήτηση του Άγιου Δισκοπότηρου. Μπορούσε να μπει στους καθρέφτες και να κατασκευάσει μαγικά όπλα. Ήξερε όλες τις θεραπείες για όλες τις ασθένειες και διασκέδαζε τον κόσμο με μαγικές παραστάσεις.
Από τα πιο διάσημα μαγικά του ήταν η τέχνη της μεταμόρφωσης, που του επέτρεπε να μεταμορφώνει οποιονδήποτε σε οτιδήποτε. Ο Μέρλιν ήταν, επιπλέον, υπεύθυνος για τον τρόπο με τον οποίο έγινε η σύλληψη του Αρθούρου. Αυτό συνέβη όταν ο βασιλιάς Ούθερ ερωτεύτηκε την Ιγκρέιν, η οποία ήταν η σύζυγος του εχθρού του. Παρακάλεσε το Μέρλιν να τον μεταμορφώσει, ώστε να νομίζει η Ιγκρέιν ότι είναι ο άντρας της. Μ’ αυτήν απόκτησε τον Αρθούρο, τον οποίο ο Μέρλιν απήγαγε αμέσως μετά τη γέννησή του για να τον μεγαλώσει και να τον εκπαιδεύσει, προκειμένου να διεκδικήσει τη νόμιμη διαδοχή του στο θρόνο. Σε αυτό το εγχείρημα τον βοήθησε και ο μεγάλος του έρωτας, η Βίβιαν, γνωστή σε όλους περισσότερο ως η Κυρά της Λίμνης και κόρη του βασιλιά των ξωτικών. Από τη λίμνη της αναδύθηκε το μαγικό σπαθί Εξκάλιμπερ, το οποίο ο Μέρλιν κάρφωσε μετά το θάνατο του Ούθερ σε ένα βράχο, από τον οποίο μόνο ο πραγματικός βασιλιάς της Αγγλίας θα μπορούσε να το βγάλει.
Όλα αυτά δε θα είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον εάν δεν υπήρχε κάποιο αντίπαλο δέος, το οποίο συναντάμε στο πρόσωπο της ετεροθαλούς αδελφής του Μέρλιν ονόματι Μοργκάνα ή αλλιώς Μαντάμ Μιμ. Η Μοργκάνα φημιζόταν για την κακία της αλλά και για τις εξαίσιες μαγικές ικανότητες, εφόσον είχε μαθητεύσει για κάποιο διάστημα κοντά στο Μέρλιν. Μεταξύ άλλων έμαθε και την τέχνη της μεταμόρφωσης. Θρυλικές είναι οι μονομαχίες στις οποίες ο Μέρλιν και η Μαντάμ Μιμ έπαιρναν τη μορφή διάφορων ζώων, χωρίς βέβαια ποτέ να νικήσει κανένας από τους δύο. Αυτές οι μάχες μπορούσαν να κρατήσουν πολλές μέρες, με αποτέλεσμα να αποσπάται η προσοχή του Μέρλιν από την ανατροφή του Αρθούρου. Η Μοργκάνα ήθελε το θρόνο και ήταν αποφασισμένη να το πετύχει με κάθε τρόπο.
Όταν ο Αρθούρος τράβηξε το Εξκάλιμπερ από το βράχο αναγνωρίστηκε από όλους ως βασιλιάς της Αγγλίας, και όλα φαίνονταν ήσυχα και ωραία. Η Αγγλία είχε το νόμιμο βασιλιά της, η τάξη είχε αποκατασταθεί, το Εξκάλιμπερ βρισκόταν στα σωστά χέρια, και όμως η διάθεση του Μέρλιν άλλαξε ριζικά. Κατά κάποιον τρόπο θεωρούσε ότι η αποστολή του είχε τελειώσει, ίσως ακόμα να έβλεπε πως τα πράγματα δε θα είχαν ευοίωνη κατάληξη. Η αγαπημένη του Βίβιαν ζητούσε να επιστρέψει στον παλιό κόσμο, για να πάει μια και καλή κοντά της. Ο Μέρλιν τής υποσχέθηκε ότι θα επέστρεφε σ’ εκείνη σύντομα.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αρθούρου, ο Μέρλιν ίδρυσε το Τάγμα της Στρογγυλής Τραπέζης με τους δώδεκα ιππότες του Κάμελοτ. Τους υπέδειξε μάλιστα σε ποιο μέρος να ψάξουν για το Άγιο Δισκοπότηρο, ωστόσο επέστρεφαν κάθε φορά με άδεια χέρια. Τότε ο Μέρλιν πίστευε ότι, για να ολοκληρωθεί η αναζήτηση, θα έπρεπε να περιμένουν το δέκατο τρίτο ιππότη. Όπως και έγινε. Εκείνες τις μέρες ο Αρθούρος θα παντρευόταν τη Γκουίνεβιρ, όταν ήρθε στο Κάμελοτ ο θρυλικός ιππότης Λάνσελοτ. Ο Μέρλιν ήταν αρνητικός για αυτόν το γάμο, ίσως επειδή γνώριζε ότι η Γκουίνεβιρ θα απατούσε τον Αρθούρο με το Λάνσελοτ. Ο τελευταίος έγινε ο καλύτερος ιππότης του βασιλιά και γρήγορα γίνανε πολύ καλοί φίλοι. Του εμπιστευόταν τυφλά τη Γκουίνεβιρ, και αυτό ήταν το μεγάλο του λάθος.
Η Μαντάμ Μιμ άδραξε της ευκαιρίας να κάνει τους δύο να ερωτευτούν παράφορα. Επειδή όμως αγαπούσαν πολύ τον Αρθούρο, δεν μπόρεσαν να κρατήσουν κρυφό τον έρωτά τους. Έτσι, η Γκουίνεβιρ του το εξομολογήθηκε και μαζί με το Λάνσελοτ έθεσαν τον εαυτό τους στη δικαιοδοσία του βασιλιά. Ο Αρθούρος, όμως, είχε μεγάλη καρδιά και συγχώρεσε τη Γκουίνεβιρ αφορμή της ειλικρίνειάς της δείχνοντας κατανόηση υπό τον όρο να μη μαθευτεί ποτέ ότι το παιδί δεν ήταν δικό του. Ο Λάνσελοτ καθαιρέθηκε από το αξίωμά του και εκδιώχθηκε από το Κάμελοτ. Λέγεται ότι εξαιτίας της προδοσίας του κλείστηκε σε κάποιο μοναστήρι.
Δεν είναι γνωστό το αν βρέθηκε ποτέ το Άγιο Δισκοπότηρο, το σίγουρο είναι ότι ο Μέρλιν είδε τον Αρθούρο να πληγώνεται, το Κάμελοτ να πολιορκείται και έναν ιερό πόλεμο να σκοτώνει χιλιάδες ανθρώπους. Στην τελευταία μεγάλη μάχη ο Αρθούρος έχασε ηρωικά τη ζωή του, και το θρόνο της Αγγλίας ανέλαβε η Γκουίνεβιρ. Τότε ο Μέρλιν μπήκε στην Αίθουσα των Ιπποτών, διέλυσε τη Στρογγυλή Τράπεζα, πήρε το Εξκάλιμπερ και κατευθύνθηκε προς τη λίμνη όπου τον περίμενε η αγαπημένη του Βίβιαν. Εκείνη του έδωσε να πιει από το νερό της νεότητας. Ο Μέρλιν έγινε ξανά νέος, αγκαλιάστηκαν και ενωμένοι βυθίστηκαν στον αιώνιο έρωτά τους.
