Η απάντηση είναι σαφής και ξεκάθαρη: ΒΕΒΑΙΟΤΑΤΑ.
Υπάρχει όμως πληθώρα δοξασιών και ισχυρισμών τόσο από ασθενείς όσο και από επαγγελματίες υγείας, που δημιουργούν εντυπώσεις θολώνοντας το τοπίο. Θα αποδείξουμε λοιπόν την παραπάνω απάντηση ξεκαθαρίζοντας τους μύθους από την σύγχρονη ιατρική πραγματικότητα.
-«Το ανοικτό χειρουργείο “καθαρίζει” καλύτερα τον καρκίνο»
ΛΑΘΟΣ. Όσο εκλαϊκευμένος και να φαίνεται ο παραπάνω ισχυρισμός, χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους υπέρμαχους της ανοικτής χειρουργικής. Όταν όμως μιλάμε για εκτομή ενός καρκινικού όγκου, αναφερόμαστε σε μια επιστημονική πράξη και όχι σε μαγικές συσκευές που “καθαρίζουν”, “εξαφανίζουν”, “διαλύουν” ή οτιδήποτε άλλο. Η χειρουργική επέμβαση είναι συγκεκριμένη ιατρική τεχνική με σαφείς αρχές ανεξαρτήτως των χρησιμοποιούμενων μέσων, λαπαροσκοπικών ή όχι. Ως εκ τούτου, το τελικό αποτέλεσμα είναι το ίδιο, αρκεί να ακολουθούνται πιστά και χωρίς παρέκκλιση οι αρχές της χειρουργικής ογκολογίας όπως αυτές έχουν καθοριστεί στις παγκόσμιες κατευθυντήριες οδηγίες.
-«Το ογκολογικό αποτέλεσμα είναι ανώτερο στην ανοικτή εκτομή»
ΛΑΘΟΣ. Ως ογκολογικό αποτέλεσμα, χαρακτηρίζεται η πλήρης εκτομή ενός κακοήθους όγκου σε επαρκή όρια, περιλαμβανομένων και των εμπλεκομένων αγγείων και λεμφαδένων. Για την επίτευξη των παραπάνω, η χειρουργική τεχνική έχει συγκεκριμένα βήματα που χωρίς παρέκκλιση πρέπει να ακολουθήσει ο χειρουργός. Αυτά καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα και όχι η οδός προσπέλασης, ανοικτή ή λαπαροσκοπική. Η διεθνής ιατρική βιβλιογραφία, εξάλλου, βρίθει μελετών που αποδεικνύουν το ισάξιο ογκολογικό αποτέλεσμα μεταξύ ανοικτής και λαπαροσκοπικής προσέγγισης.
-«Οι λεμφαδένες φαίνονται καλύτερα και αφαιρούνται ευκολότερα στο ανοικτό
χειρουργείο»
ΛΑΘΟΣ. Οι λεμφαδένες που είναι απαραίτητο να εκταμούν για την χειρουργική σταδιοποίηση ενός καρκίνου, συμπεριλαμβάνονται στο παρασκεύασμα με την προϋπόθεση ότι ακολουθούνται πιστά οι αρχές της χειρουργικής ογκολογίας. Δεν αφαιρούνται ένας-ένας υπό όραση και αφή. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι το ανοικτό χειρουργείο δεν προσφέρει απολύτως τίποτα επιπλέον, και σε αυτό τον τομέα. Εξάλλου, αν τίθετο θέμα όρασης θα υπερτερούσε εξ ορισμού η λαπαροσκοπική τεχνική, λόγω του μεγενθυμένου οπτικού πεδίου.
-«Πιθανή αιμορραγία δεν ελέγχεται λαπαροσκοπικά»
ΛΑΘΟΣ. Μια ογκολογική επέμβαση γίνεται σε σαφή εμβρυολογικά πλάνα που στερούνται αγγείων. Αν όμως υπάρχουν πιθανές μικροαιμορραγίες, αυτές μπορούν να ελεχθούν πολύ εύκολα. Σε περίπτωση αιμορραγίας από μεγαλύτερο αγγειακό στέλεχος, ο εκπαιδευμένος στην προχωρημένη λαπαροσκοπική χειρουργική μπορεί επίσης να την ελέγξει, με μεγενθυμένη όραση, εστιασμένα, χωρίς να προκαλέσει βλάβες σε γειτονικές δομές. Σε περιπτώσεις αθρόας αιμορραγίας, υπάρχει η δυνατότητα να μετατραπεί το χειρουργείο σε ανοικτό για να διασφαλιστεί η υγεία του ασθενούς.
-«Χρειάζεται ειδική εκπαίδευση για την λαπαροσκοπική ογκολογική χειρουργική»
ΣΩΣΤΟ. Αν και σύμφωνα με τα παραπάνω η χειρουργική ογκολογία είναι μία οντότητα, οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις για καρκίνο απαιτούν ειδικούς χειρισμούς, μεγάλη ευχέρεια με τα λαπαροσκοπικά εργαλεία και εκπαίδευση στην προχωρημένη λαπαροσκοπική χειρουργική.
-«Δεν μπορούν να χειρουργηθούν όλοι οι καρκίνοι λαπαροσκοπικά»
ΛΑΘΟΣ. Εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων, το σύνολο σχεδόν των κακοήθων όγκων που άπτονται της γενικής χειρουργικής μπορεί να χειρουργηθεί πλέον λαπαροσκοπικά, ανεξαρτήτως εντόπισης, σταδίου ή τύπου. Για τους καρκίνους παχέος, λεπτού εντέρου και ορθού η λαπαροσκοπική προσπέλαση αποτελεί τον χρυσό κανόνα σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Το ίδιο ισχύει και για τον καρκίνο του στομάχου. Η λαπαροσκοπική ηπατεκτομή για κακοήθεις όγκους έχει βρει την θέση της από το 2000 περίπου. Ακόμα και ο παγκρεατικός καρκίνος μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο, αλλά προς το παρόν σε εξειδικευμένα κέντρα.
Έχω καρκίνο, μπορώ να χειρουργηθώ λαπαροσκοπικά;
-«Η λαπαροσκοπική τεχνική που γεμίζει την κοιλιά με αέρα, προκαλεί διασπορά και μετάσταση του καρκίνου»
ΛΑΘΟΣ. Ο ισχυρισμός των περιτοναϊκών εμφυτεύσεων καρκινικών κυττάρων κατά την λαπαροσκόπηση από την κυκλοφορία του χορηγούμενου αερίου, έχει καταρριφθεί εδώ και πολλά χρόνια από πλήθος δημοσιεύσεων. Το ίδιο έχει συμβεί και με την μετάσταση και ανάπτυξη όγκων στις οπές εισόδου των λαπαροσκοπικών εργαλείων στην κοιλιά. Αποτέλεσαν συνέπεια κακής τεχνικής και ανεπαρκούς ογκολογικής προφύλαξης στην απαρχή της λαπαροσκοπικής χειρουργικής. Φαινόμενα που, πλέον, έχουν εξαλειφθεί πλήρως.
-«Γιατί να προτιμήσω την λαπαροσκοπική προσπέλαση;»
Γιατί οι τομές είναι κατά πολύ μικρότερες, το stress του οργανισμού ελάχιστο. Γιατί οι κινητοποιήσεις, οι χειρισμοί, οι κακώσεις στους ιστούς, η αιμορραγία είναι λιγότερες. Γιατί ο ασθενής βιώνει λιγότερο πόνο, κινητοποιείται και σιτίζεται ταχύτερα. Χαρακτηριστικά, ο ασθενής μπορεί να πιεί υγρά την επόμενη μέρα από το χειρουργείο. Γιατί η ανάνηψη, η επιστροφή στο σπίτι και η επάνοδος στην φυσιολογική δραστηριότητα γίνεται ταχύτερα. Γιατί είναι η τεχνική που έχει καθιερωθεί σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες εδώ και πολλά χρόνια.
-«Ο ασθενής δικαιούται να αποζητά το λαπαροσκοπικό χειρουργείο»
ΣΩΣΤΟ. Αν και είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ασθενούς να επιλέξει τον χειρουργό του και τον τρόπο που θα χειρουργηθεί, δικαιούται στην εποχή που ζούμε να ζητά και να επιλέγει την λαπαροσκοπική χειρουργική. Όχι γιατί είναι κάτι νέο και καινοτόμο, αλλά κάτι πλέον παλιό, που μάλιστα έχει περάσει με επιτυχία την δοκιμή στο χρόνο εδώ και δεκαετίες. Επιπλέον θα ωφεληθεί όλων των πλεονεκτημάτων, κάνοντας την εμπειρία του χειρουργείου λιγότερο δυσάρεστη και επώδυνη.
Αποδεικνύεται λοιπόν, ότι ο καρκίνος δεν αποτελεί αντένδειξη για ένα λαπαροσκοπικό χειρουργείο. Αντιθέτως, και από την στιγμή που ακολουθούνται πιστά οι ογκολογικές αρχές, αποτελεί παγκοσμίως τον χρυσό κανόνα (gold standard). Καλώς ή κακώς η ανοικτή χειρουργική τείνει να αποτελέσει παρελθόν και οι ισχυρισμοί περί ανωτερότητάς της, μόνο σύγχυση και παραπληροφόρηση προσφέρουν στους ασθενείς οδηγώντας τους τεχνηέντως σε λανθασμένες αναχρονιστικές επιλογές και φόβο στο να χειρουργηθούν λαπαροσκοπικά. Δεδομένο που πρέπει κάποτε να εξαλειφθεί, γιατί τέτοιες τακτικές έχουν καθυστερήσει δραματικά τον εκσυγχρονισμό και την εποχή της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής στη χώρα μας.
Δημήτριος Α. Φλώρος
Γενικός Χειρουργός
