Η κεφαλαλγία είναι μία συχνή νόσος στους ηλικιωμένους. Ο Διεθνής Σύνδεσμος Κεφαλαλγίας (International Headache Society – HIS) διαιρεί τις κεφαλαλγίες σε δύο ευρείς κατηγορίες:
Α) Πρωτογενείς κεφαλαλγίες
-
- η ίδια η κεφαλαλγία αποτελεί νόσο
- η ημικρανία:
α) με αύρα β) χωρίς αύρα
- η κεφαλαλγία υπό τάση (Tension – Type Headache TTH)
α) επεισοδιακή (Episodic Tension – Type Headache) β) χρόνια (Chronic Tension – Type Headache)
- η κεφαλαλγία αθροιστική
α) επεισοδιακή β) χρόνια
- η ημερήσια χρόνια κεφαλαλγία (Chronic Daily Headache)
α) χρόνια κεφαλαλγία υπό τάση β) χρόνια ημικρανία γ) συνεχή ημικρανία δ) επιμένουσα ημερήσια κεφαλαλγία πρόσφατης εμφάνισης.
Β) Δευτερογενείς κεφαλαλγίες
Οφείλονται σε παθήσεις που έχουν προκληθεί από οργανικές ανωμαλίες ενδοκρανικές ή εξωκρανιακές ή από διαταραχές συστηματικές ή μεταβολικές. Μεταξύ αυτών αναφέρουμε:
- κεφαλαλγία οφειλόμενη σε φάρμακα
- κεφαλαλγία μετατραυματική
- κεφαλαλγία οφειλόμενη σε διαταραχές της αυχενικής μοίρας
- κεφαλαλγία οφειλόμενη σε ιγμορίδια
- νευραλγία του τριδήμου
- νευραλγία γλωσσοφαρυγγική
- νευραλγία μετερπητική
Η εμφάνιση της κεφαλαλγίας είναι συνδεδεμένη με την ηλικία. Η εμφάνιση της ημικρανίας φθάνει στο ζενίθ γύρω στην ηλικία των σαράντα ετών και μετά ατονίζει.
Οι κεφαλαλγίες στον ηλικιωμένο
Όχι κοινές: – ημικρανία – κεφαλαλγία υπό τάση
Περισσότερο κοινές: – ενδοκρανιακές βλάβες
- φαρμακευτικής αιτιολογίας
- μεταβολικές (αναιμία, υπονατριαιμία, υπερκαλτριαιμία, χ νεφρική ανεπάρκεια, υποξεία)
- εγκεφαλικές αγγειακές παθήσεις
Τυπικές των ηλικιωμένων: – γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα
- κεφαλαλγία ύπνου
- κεφαλαλγία στην Ν. Parkinson
Τα χαρακτηριστικά της κεφαλαλγίας που θα πρέπει να μας υποψιάσουν είναι:
- πυρετός, απώλεια βάρους, HIV, συστηματικό νεόπλασμα
- σύγχυση, διαταραχή της νοητικής ικανότητος
- έναρξη οξεία, αιφνίδια ή στιγμιαία
- ηλικία > 50 ετών
- ιστορικό εξελισσόμενης κεφαλαλγίας
Το πρώτο βήμα δια να πραγματοποιηθεί διάγνωση κεφαλαλγίας είναι το λεπτομερές αναμνηστικά ιστορικό. αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την ηλικία έναρξης της κεφαλαλγίας, την περίοδο έναρξης (την ημέρα, την εποχή), την τοπογραφία, την ένταση και τον τύπο του πόνου, την συχνότητα των επεισοδίων, τα πιθανά συνυπάρχοντα συμπτώματα, ο κύκλος ύπνου – αφύπνισης του ατόμου και το οικογενειακό ιστορικό.
Η εκτίμηση της κεφαλαλγίας στον ηλικιωμένο ασθενή θα πρέπει να προσανατολίζεται στον αποκλεισμό σοβαρών οργανικών αιτιών όπως ένας όγκος, ένα υποσκληρίδιο αιμάτωμα, αποπληκτική προσβολή (ictus), ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, μία κροταφική αρτηρίτιδα. Στον ηλικιωμένο ασθενή, όταν η κλινική εικόνα δεν είναι σαφής, θα πρέπει να ακολουθείται μία εξέταση της ΤΚΕ και νευροαπεικονιστικές εξετάσεις (CT – MRI).
Η νευραλγία του τριδύμου
Είναι η πλέον συχνή νευραλγική συνδρομή της τρίτης ηλικίας και παρουσιάζει μία έξαρση συχνότητος μεταξύ 6ης και 7ης δεκαετίας. Η νευραλγία του τριδύμου είναι τυπικά μονόπλευρη και μόνο σε 4% των περιπτώσεων είναι αμφοτερόπλευρη. Διαγνωστικά κριτήρια της νευραλγίας του τριδύμου
- Επεισόδια παροξυσμικού πόνου διάρκειας από ολίγα δευτερόλεπτα μέχρι 2 λεπτά, με ενδιαφέρον ενός ή περισσότερων κλάδων του τριδύμου νεύρου
- Ο πόνος παρουσιάζει τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Δυνατός – οξύς – επιφανειακός – διαπεραστικός
- Συμμετέχουν αιτιολογικοί παράγοντες
- Τα επεισόδια είναι στερεότυπα του κάθε ασθενούς
- Απουσία νευρολογικών ανεπαρκειών κλινικά εμφανείς
- Δεν αποδίδεται σε άλλη αιτιολογία.
Λέγεται ότι η νευραλγία του τριδύμου οφείλεται σε πυρηνική απομυελοποίηση του τριδύμου νεύρου. Στο 80-90% των περιπτώσεων αυτή οφείλεται σε αγγειακή συμπίεση από μέρους ανωμάλων εναποθέσεων μίας αρτηρίας πλησίον της βάσεως του νεύρου.
Φίλιππος Κανούτος,
Παθολόγος-Γηρίατρος
