Μας επισκέφτονται συχνά κι εμείς βγαίνουμε με παρέες και ιδιωτικά να χαρούμε τις φωτεινές τροχιές που χαράσσουν στον ουρανό. Τί είναι;
Πολλών ειδών στερεά σώματα περιφέρονται στο ηλιακό σύστημα κινούμενα σε διάφορες ακατάστατες τροχιές. Τα σώματα αυτά μπορεί να είναι κομμάτια από κομήτες, (σωμάτια που αφήνει στο διάστημα η ουρά των κομητών), ή υπολείμματα από συγκρούσεις αστεροειδών. Όταν στην κίνησή τους μέσα στο ηλιακό σύστημα τα υπολείμματα αυτά συναντήσουν τη Γη τότε κατά την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα (που γίνεται με πολλά χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο) φλέγονται και στη συνέχεια εξαερώνονται αφήνοντας ένα φωτεινό σημάδι στον ουρανό. Τότε έχουμε τον λεγόμενο διάττοντα αστέρα, το γνωστό “πεφταστέρι”. Καμμιά φορά, αν το κομμάτι που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα είναι μεγάλο μπορεί να παρουσιαστεί με τη μορφή βολίδας (fireball) όπου δίνει ένα εντυπωσιακό και πολύ πιο λαμπρό ίχνος από τον διάττοντα αστέρα. Οι μετεωρίτες είναι μεγαλύτερα κομμάτια που δεν πρόλαβαν να καούν και χτυπούν την γή, κάποιες φορές με πολύ δυσάρεστες συνέπειες.
Διάττοντες αστέρες μπορούμε να παρατηρήσουμε τυχαία σχεδόν οποιαδήποτε νύχτα του χρόνου. Ωστόσο, καμιά φορά μια ομάδα μετεώρων (γενικός όρος που περιγράφει και τους διάττοντες αστέρες και τις βολίδες) συναντούν τη γη μαζικά από την ίδια διεύθυνση. Τότε έχουμε τη λεγόμενη βροχή διαττόντων ή βροχή μετεώρων.
Κάθε βροχή διαττόντων φαίνεται ότι ξεκινά από ένα συγκεκριμένο σημείο στον ουρανό που ονομάζεται ακτινοβόλο σημείο (radiant) και παίρνει το όνομά της από τον αστερισμό στον οποίο ανήκει το ακτινοβόλο σημείο. Για παράδειγμα, μια βροχή διαττόντων, που έχει το ακτινοβόλο σημείο στον αστερισμό του Λέοντα ονομάζεται βροχή των Λεοντιδών αστέρων.
Οι περισσότερες βροχές διαττόντων είναι περιοδικές (άρα προβλέψιμες) και συμβαίνουν την ίδια περίπου ημερομηνία κάθε χρόνο. Ωστόσο, ενώ κάποιες από αυτές έχουν την ίδια ένταση την κάθε φορά, κάποιες άλλες μπορεί να παρουσιάζονται με μεγάλες διαφορές στην έντασή τους από χρόνο σε χρόνο, δίνοντας κάποτε λίγους διάττοντες αστέρες και άλλες φορές εντυπωσιακές βολίδες. Το πιο σπουδαίο χαρακτηριστικό που περιγράφει την ένταση μιας βροχής διαττόντων είναι ο μέγιστος αριθμός των διαττόντων που είναι ορατοί μέσα σε μία ώρα από έναν παρατηρητή που κοιτάζει στο ζενίθ υπό ιδανικές συνθήκες. Ο αριθμός αυτός είναι γνωστός και ως ZHR (Zenithal Hourly Rate) και είναι ο αριθμός που χρησιμοποιούμε για να περιγράφουμε την ένταση μιας βροχής διαττόντων.
Μια βροχή διαττόντων κρατάει συνήθως μερικές ημέρες. Συχνά, αυτό που μας ενδιαφέρει κυρίως είναι η ώρα της μέγιστης έντασης που κρατάει συνήθως μερικές ώρες.
Ποιές είναι οι κυριότερες :
Οι Τεταρτίδες ή Quadrantids: Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, είναι ο αστερισμός του Quadrans Muralis ή Επιτοίχιος Τετράς στα ελληνικά, ο οποίος δεν χρησιμοποιείται πλέον. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 17 Ιανουαρίου κάθε χρόνου, ενώ Τεταρτίδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 1 έως 6 Ιανουαρίου. Ο ωριαίος ρυθμός θεωρητικά μπορεί να φτάσει τα 100 μετέωρα την ώρα.
Οι Λυρίδες είναι μία βροχή διαττόντων που οφείλεται στον κομήτη Thatcher. Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, είναι ο αστερισμός της Λύρας, όπως υποδηλώνεται και από το όνομά της. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 22 Απριλίου κάθε χρόνου, ενώ Λυρίδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 19 έως 25 Απριλίου. Ο ωριαίος ρυθμός είναι περίπου 10 μετέωρα την ώρα.
Οι Η Υδροχοϊδες είναι μία βροχή διαττόντων που οφείλονται στον κομήτη του Halley. Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, είναι ο αστερισμός του Υδροχόου, όπως υποδηλώνεται και από το όνομά της. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 5 Μαΐου κάθε χρόνου, ενώ Η Υδροχοϊδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 24 Απριλίου και 20 Μαΐου. Ο ωριαίος ρυθμός φτάνει τα 35 μετέωρα την ώρα.
Οι δ Υδροχοϊδες είναι μία βροχή διαττόντων. Παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 15 Ιουλίου και 20 Αυγούστου. Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, είναι ο αστερισμός του Υδροχόου, όπως υποδηλώνεται και από το όνομά της. Η βροχή αυτή όμως, έχει διπλό ακτινοβόλο σημείο. Οι Βόρειες δ Υδροχοϊδες έχουν μέγιστο στις28 Ιουλίου κάθε χρόνου και ο ωριαίος ρυθμός τους είναι συνήθως 20 μετέωρα την ώρα, ενώ μπορεί να φτάσει τα 60. Οι Νότιες δ Υδροχοϊδες έχουν μέγιστο στα μέσα Αυγούστου και ο ωριαίος ρυθμός τους είναι συνήθως 10 μετέωρα την ώρα.
Οι Περσείδες είναι μια βροχή διαττόντων που οφείλεται στον κομήτη Swift-Tuttle. Οι διάττοντες που παρατηρούμε δεν είναι παρά σωματίδια που άφησε πίσω ο κομήτης αυτός κατά την πορεία του μέσα από το ηλιακό σύστημα. Η δραστηριότητα της βροχής αυτής είναι αρκετά σταθερή και έχει την φήμη ότι δεν απογοητεύει ποτέ όσους αποφασίσουν να την παρατηρήσουν. Κατά διαστήματα, όταν ο κομήτης επιστρέφει στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα, παρατηρείται αυξημένη δραστηριότητα. Το 1992, όταν αυτό συνέβη για τελευταία φορά, ένα νέο μέγιστο παρουσιάζεται, επιπλέον της συνήθους δραστηριότητας της βροχής. Η δραστηριότητα αυτή υποχώρησε όμως με το πέρασμα του χρόνου και από το 2000 δεν υφίσταται πλέον. Ακτινοβόλο Σημείο της βροχής, δηλαδή η περιοχή του ουρανού από την οποία φαίνεται να ξεκινούν οι διάττοντες, είναι ο αστερισμός του Περσέα, όπως υποδηλώνεται και από το όνομα της. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 12 Αυγούστου κάθε χρόνου, ενώ Περσείδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 23 Ιουλίου έως 20 Αυγούστου. Ο ωριαίος ρυθμός είναι συνήθως 80 μετέωρα ανά ώρα.
Οι Ωριωνίδες είναι μία βροχή διαττόντων που οφείλεται στον κομήτη του Halley. Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, είναι ο αστερισμός του Ωρίωνα, όπως υποδηλώνεται και από το όνομά της. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 21 Οκτωβρίου κάθε χρόνου, ενώ Ωριωνίδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 16 και 26 Οκτωβρίου. Ο ωριαίος ρυθμός φτάνει τα 25 μετέωρα την ώρα.
Οι Ταυρίδες είναι μία βροχή διαττόντων που οφείλεται στον κομήτη Encke. Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, είναι ο αστερισμός του Ταύρου, όπως υποδηλώνεται και από το όνομά της. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 3 Νοεμβρίου κάθε χρόνου, ενώ Ταυρίδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 20 Οκτωβρίου και 30 Νοεμβρίου. Ο ωριαίος ρυθμός είναι συνήθως περίπου 10 μετέωρα ανά ώρα.
Οι Λεοντίδες είναι μία βροχή διαττόντων που οφείλονται στον κομήτη Tempel-Tuttle. Οι διάττοντες που παρατηρούμε δεν είναι παρά σωματίδια που άφησε πίσω ο κομήτης αυτός κατά την πορεία του μέσα από το ηλιακό σύστημα. Ο Tempel-Tuttle έχει περίοδο 33 ετών. Το 1966, τη στιγμή της κορύφωσης της βροχής υπολογίστηκε ότι ο ρυθμός των διαττόντων έφτασε τους 140.000 ανά ώρα, ενώ το 1998 αντίστοιχος ρυθμός έφτασε τα 250 μετέωρα ανά ώρα. Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, δηλαδή η περιοχή του ουρανού από την οποία φαίνεται να ξεκινούν οι διάττοντες, είναι ο αστερισμός του Λέοντα όπως υποδηλώνεται και από το όνομα της. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 17 Νοεμβρίου κάθε χρόνου, ενώ Λεοντίδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 15 έως 20 Νοεμβρίου. Ο ωριαίος ρυθμός είναι άγνωστος διότι δεν είναι σταθερός.
Οι Διδυμίδες είναι μία βροχή διαττόντων που οφείλεται στον αστεροειδή 3200 Phaethon . Ακτινοβόλο σημείο της βροχής, είναι ο αστερισμός των Διδύμων, όπως υποδηλώνεται και από το όνομά της. Το μέγιστο της βροχής παρακολουθείται στις 13 Δεκεμβρίου κάθε χρόνου, ενώ Διδυμίδες παρατηρούνται γενικά μεταξύ των 7 έως 15 Δεκεμβρίου. Ο ωριαίος ρυθμός μπορεί να φτάσει τα 100 μετέωρα ανά ώρα.
