ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΟ ΑΤΟΜΟ
Με την πάροδο της ηλικίας αυξάνεται, όπως είναι γνωστό, η συχνότητα των διαφόρων παθολογικών καταστάσεων με αποτέλεσμα την κατανάλωση περισσοτέρων φαρμάκων, σε σχέση με τους νεώτερους. Η μεγαλύτερη αυτή πρόσληψη φαρμάκων έχει σαν συνέπεια της αύξηση της συχνότητας των ανεπιθύμητων φαρμακολογικών επιδράσεων, η οποία είναι 3-6 φορές μεγαλύτερη συγκριτικά με τα νεώτερα άτομα, λόγω της πολυφαρμακίας, των μεταβολών της λειτουργία διαφόρων οργάνων, που επηρεάζουν την κατανομή και την απομάκρυνση των φαρμάκων από τον οργανισμό και της φτωχής προσαρμοστικότητας των ασθενών.
Οποιοδήποτε φάρμακο χορηγείται σε ηλικιωμένο άτομο, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι φαρμακοκινητικές και φαρμακοδυναμικές του ιδιότητες, οι παρενέργειες και η τοξικότητά του.
Κατατοπιστικοί ορισμοί:
Φαρμακοκινητικές ιδιότητες (pharmacokinetic properties): αναφέρονται στην διακίνηση ενός φαρμάκου στον οργανισμό και περιλαμβάνουν την χορήγηση, την απορρόφηση, την κατανομή, τη μεταβολική μετατροπή σε περισσότερο ενεργά ή σε αδρανή προϊόντα και τέλος της απομάκρυνσής του από τον οργανισμό.
Φαρμακοδυναμικές ιδιότητες (pharmacodynamic properties): αναφέρονται στην αλληλεπίδραση ενός φαρμάκου με το όργανο δράσης τους, η οποία καταλήγει σε κάποια μεταβολή λειτουργικής κατάστασης του τελευταίου, δηλ. σε μια ανταπόκριση.
Οι παρενέργειες (side effects): αναφέρονται σε όσες δράσεις του φαρμάκου είναι ανεπιθύμητες, αλλά ωστόσο σχετίζονται με την κύρια φαρμακολογική του δράση.
Τοξικότητα (toxicity): αφορά όσες δράσεις του φαρμάκου είναι ιδιαίτερα ανεπιθύμητες και δεν σχετίζονται με την κύρια φαρμακολογική του δράση.
Φάρμακα συχνότερα υπεύθυνα για την δημιουργία ανεπιθύμητων επιδράσεων
– Αναλγητικά (ακετυλοσαλικυλικό οξύ)
– Αντιόξινα
– Φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις ρευματοπάθειες
– Αντιπηκτικά
– Αντιπερτασικά
– Αντιμικροβιακά
– Καρδιοτονωτικές γλυκοσίδες
– Φάρμακα με δράση στο Μ.Σ.
– Διουρητικά
– Κορτικοστεροειδή.
Υπεύθυνοι μηχανισμοί και παραδείγματα φαρμακολογικών αλληλεπιδράσεων
Φαρμακολογικοί μηχανισμοί Παραδείγματα φαρμακ. αλληλεπιδ.
Πιθανή διασταυρούμενη αλλεργία Κεφαλοσπορίνες με πενικιλίνη
αύξηση ή ελάττωση της αποβολής τα θειαζιδικά διουρητικά αποβάλλουν
κάλιο στα ούρα (προδιάθεση για τοξικό δακτυλισμό)
Αύξηση ή ελάττωση των Το οινόπνευμα αυξάνει επιδράσεις
φαρμακολογικών επιδράσεων των βαρβιτουρικών. Τα τρικυκλικά
αντικαταθλιπτικά ελαττώνουν της προπανολόλης.
Απορρόφηση Το υδροξείδιο του αργιλίου εμποδίζει την απορρόφηση της τετρακυκλίνης.
Αρχές της φαρμακολογικής θεραπείας στους ηλικιωμένους
- Οι ηλικιωμένοι ασθενείς είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις ανεπιθύμητες φαρμακολογικές αντιδράσεις, ο κίνδυνος των οποίων είναι μεγαλύτερος.
- Η ανταπόκριση στα φάρμακα αλλάζει με την πάροδο της ηλικίας σαν αποτέλεσμα μεταβολών στην διακίνησή τους από τον οργανισμό και στην ιστική ευαισθησία.
- Η απορρόφηση των φαρμάκων ελαττώνεται και η κατανομή τους επηρεάζεται από μεταβολές στην σύσταση του οργανισμού. Ιδιαίτερα ο ρυθμός και η αποτελεσματικότητα της αποβολής τους ελαττώνονται σε μεγάλο βαθμό στην προχωρημένη ηλικία.
- Πρέπει να θυμόμαστε ότι η φαρμακολογική θεραπεία δεν είναι απαραίτητη για όλες τις παθολογικές καταστάσεις των ηλικιωμένων.
- Η απόφαση για το είδος και την δοσολογία των φαρμάκων πρέπει να σχετίζεται με την ηλικία και την γενική κατάσταση των ηλικιωμένων ασθενών.
- Γενικά οι ηλικιωμένοι χρειάζονται μικρότερη δοσολογία σε σχέση με τους νέους ενήλικες.
- Τα δοσολογικά σχήματα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν απλούστερα ώστε ν’ αποφεύγονται τα λάθη από τους ηλικιωμένους ασθενείς.
- Πρέπει να χορηγούνται μόνο όσα φάρμακα είναι πραγματικά απαραίτητα, διότι οι πιθανότητες σφαλμάτων, ανεπιθύμητων επιδράσεων και αλληλεπιδράσεων αυξάνονται με την πολυφαρμακία.
