Μελέτη για την ανάδειξη τεσσάρων ναυαγίων σε επισκέψιμους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους, σε θαλάσσιες περιοχές των Σποράδων και στον δυτικό Παγασητικό, εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ).
Όπως επισημάνθηκε στο Συμβούλιο, η μελέτη, που εκπόνησε η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο ανάπτυξης του ενάλιου πλούτου, αλλά και του καταδυτικού τουρισμού, το οποίο προωθεί το υπουργείο Τουρισμού και η περιφέρεια Θεσσαλίας, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού.
Το έργο, που χρηματοδοτείται από επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ, παρακολουθεί ειδική επιτροπή, μέλη της οποίας είναι η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ.
Οι επισκέψιμοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι σύμφωνα με τη μελέτη
Το ναυάγιο στη νήσο Περιστέρα (Αλόννησο), που χρονολογείται στον 5ο αιώνα π. Χ. και το οποίο αποτελείται από μια συσσώρευση αμφορέων σε δύο επάλληλα στρώματα, μήκους 25 μ. και πλάτους 12 μ. Ανακαλύφθηκε από τον Κώστα Μαυρίκη στην Αλόννησο, στο δίαυλο με την Νήσο Περιστέρα, σχεδόν απέναντι από τον παραθαλάσσιο οικισμό της Αλοννήσου τη Στενή Βάλα. Το πλοίο, που ήταν πιθανότατα αθηναϊκό εμπορικό, βυθίστηκε σε βάθος περίπου 30 μέτρων γύρω στο 425 – 415 π.Χ.
Το φορτίο του ήταν 3.000 – 4.000 αμφορείς οίνου από τη Μένδη της Χαλκιδικής και την Πεπάρηθο, σημερινή Σκόπελο, δύο από τις σπουδαιότερες κρασοπαραγωγικές πόλεις – κράτη του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Η ανασκαφή αποκάλυψε και άλλα σημαντικά ευρήματα, όπως μελανοβαφή αγγεία, ένα μολυβένιο τμήμα άγκυρας, πινάκια, πιάτα, μια οινοχόη και μια χύτρα.
Το βυζαντινό ναυάγιο στη νησίδα Κίκυνθο, στην είσοδο του κόλπου της Αμαλιάπολης, συλημένο από το παρελθόν και με ελάχιστα δείγματα κεραμικής να το χρονολογούν μεταξύ 9ου και 13ου αιώνα. Η Αμαλιάπολη έχει ξεχωριστή ιστορία καθώς οι κάτοικοί της διακρίθηκαν για τον ηρωισμό τους σε ναυμαχίες που πραγματοποιήθηκαν κατά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Στον γραφικό κόλπο δεσπόζει το νησάκι Κίκυνθος ενώ στον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο από την Αμαλιάπολη ως τις Νηές έχουν εντοπιστεί 12 ναυάγια της ύστερης ρωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου, τα οποία πρόκειται να αξιοποιηθούν στα πλαίσια προγράμματος καταδυτικού τουρισμού.
Το ναυάγιο στη θέση Άκρα Γλάρος στη νήσο Δονούσα, επίσης της βυζαντινής περιόδου, το οποίο έχει το μεγαλύτερο γνωστό αριθμό από άγκυρες που βρέθηκαν στον ελλαδικό χώρο. Οι άγκυρες είναι διάσπαρτες στον βυθό, όπου επίσης εντοπίστηκε άφθονη κεραμική.
Μεταξύ της Άκρας Καλότα και της Άκρας Άσπρον (βορειοδυτικότερου άκρου της νήσου) υφίσταται ο μεγαλύτερος όρμος της νήσου υπήνεμος μόνο για νότιους ανέμους, όπου στα βόρειά του βρίσκεται μεγάλη συστάδα σκοπέλων. Η Άκρα Γλάρος αποτελεί το νοτιότερο άκρο της νήσου.
Το ναυάγιο στη θέση Τηλέγραφος, της ύστερης αρχαιότητος, του 4ο αιώνα μ.Χ., το οποίο λόγω της μεγάλης κλίσης του βυθού έχει διασπαρθεί σε μεγάλη έκταση, και έχει μεγάλο αριθμό αμφορέων. Από την ανασκαφή του έχουν εξαχθεί πολύ σημαντικά συμπεράσματα σχετικά με τη γένεση του αμφορέα της υστερορωμαϊκής περιόδου (Late Roman 2) που είναι ευρέως διαδεδομένος από τον 5ο έως τον 7ο μ.Χ. αιώνα, καθώς ήταν η πρώτη φορά που εντοπίστηκε σε ναυάγιο του 4ου μ.Χ. αιώνα.
Σύμφωνα με το σχέδιο της σχετικής κοινής υπουργικής απόφασης, που επίσης παρουσιάστηκε και πήρε το «πράσινο φως» από τα μέλη του ΚΑΣ, στους παραπάνω επισκέψιμους ενάλιους χώρους θα επιτρέπονται, μεταξύ άλλων, η καθοδηγούμενη κατάδυση σε βάθος ως και 40 μ. των επισκεπτών – υπό συνοδεία δυτών οργανωμένης κατάδυσης, φυσικά και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, που θα έχει και την εποπτεία – για επισκόπηση του βυθού με ή χωρίς τη χρήση αυτόνομων αναπνευστικών συσκευών, η ερασιτεχνική φωτογράφηση και η επισκόπηση του βυθού με σκάφη διαφανούς πυθμένα.
Θα απαγορεύονται επεμβάσεις κάθε μορφής στον πυθμένα και στα αντικείμενα της περιοχής, η αποκομιδή τους, καθώς και οποιαδήποτε μορφή αλιείας ή άλλης δραστηριότητας, εκτός από τις ενάλιες επισκέψεις και την επιστημονική έρευνα, ενώ κατά τη διάρκεια των ενάλιων ανασκαφών θα διακόπτεται προσωρινά η δυνατότητα επίσκεψης των συγκεκριμένων χώρων.
Κατά τη διενέργεια των περιηγήσεων τα σκάφη μεταφοράς των επισκεπτών δεν θα μπορούν να προσεγγίζουν αλλού, πλην των φυλασσόμενων και κατάλληλα προστατευόμενων χερσαίων σημείων απόπλου και κατάπλου.
Πηγή: naftemporiki.gr
