«Στην ανθρώπινη κοινωνία, ο άνθρωπος που σκοτώνει έναν άλλον άνθρωπο καταδικάζεται σε θάνατο ή τιμωρείτε με κάποιον τρόπο. Ο κόσμος δεν ξέρει πως υπάρχει ένα κράτος πιο μεγάλο, που ελέγχεται από τον Υπέρτατο Κύριο. Εκεί κάθε πλάσμα είναι παιδί του Κυρίου και ο Κύριος δεν επιτρέπει να σκοτωθεί κάποιο από τα παιδιά του, ούτε ένα μικρό μυρμήγκι. Οποιος το κάνει, τιμωρείται.»
Σρίλα Πραμπουπάντα
Η ποινή του θανάτου είναι η αυστηρότερη ποινή που μπορεί να επιβάλλει το κράτος. Από την άλλη μεριά καμμιά θυσία δεν είναι μεγαλύτερη από την προσφορά της ζωής για τη διάσωση άλλων ζωών. Αλλά αν και φαίνεται πως δίνουμε μεγάλη αξία στη ζωή, κάθε χρόνο οδηγούνται στο σφαγείο εκατομμύρια ανυπεράσπιστα ζώα. Αν αποφύγουμε αυτήν την μεγάλη σφαγή —που είναι πολυδάπανη από οικονομική άποψη και κατακριτέα από ηθική άποψη— δεν πρόκειται να πεθάνουμε από πείνα. Η κατάσταση γίνεται ακόμη σοβαρότερη όταν λάβουμε υπόψην πως παραβιάζονται οι παγκόσμιοι νόμοι του κάρμα, που μοιάζουν με τον νόμο της δράσης και αντίδρασης.
Οι επιστήμονες κατανοούν απόλυτα αυτόν τον νόμο όταν εφαρμόζεται στα υλικά αντικείμενα (κάθε πράξη προκαλεί μια αντίδραση όμοια και αντίθετη), αλλά οι περισσότεροι αγνοούν τους πιο λεπτοειδείς νόμους της δράσης και της αντίδρασης που πραγματοποιούνται στον χώρο της συνείδησης.
Βέβαια, μερικές φορές «νιώθουμε» πως κατά κάποιο τρόπο εμείς είμαστε η αιτία της χαράς και του πόνου μας. Για παράδειγμα, όταν συμβεί ένα ατύχημα, σκεφτόμαστε: «Ε, φαίνεται πως έπρεπε να μου συμβεί». Συχνά οι άνθρωποι λένε χαριτολογώντας πως η αιτία των δυσάρεστων περιστατικών οφείλεται στο κακό κάρμα. Στην πραγματικότητα ο νόμος του κάρμα, όπως κάθε άλλος νόμος, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιπόλαιο τρόπο, επειδή δρα αλάθητα, χωρίς διακρίσεις, δίνωντας ακριβώς αυτό που μας αντιστοιχεί. Πιο συγκεκριμένα, αυτός που προκαλεί πόνο και βία στους άλλους, λαμβάνει τον ίδιο πόνο και την ίδια βία, αμέσως ή στο μέλλον.
Το ταξίδι της ψυχής
Οι Βεντα εξηγούν πως η ψυχή (άτμα) μπορεί να κατοικήσει σε ένα σώμα από τα 8.400.000 υλικά σώματα, που ποικίλουν από τα μικρόβια και τις αμοιβάδες των ζώων, τα έντομα, τα ερπετά, τα πουλιά και τα είδη των ζώων μέχρι τα ανθρώπινα όντα και τους ημίθεους. Λόγω της επιθυμίας της να απολαύσει την ύλη, η άτμα ταξιδεύει αλλάζωντας συνέχεια διάφορα σώματα, σε μια αλλεπάλληλη διαδοχή γεννήσεων και θανάτων.
Η δράση του νου είναι η κύρια ώθηση που οδηγεί το αθάνατο πνεύμα να δεχτεί το ένα σώμα μετά το άλλο. Η Γκ¤τ£ λέει: «Χωρίς αμφιβολία, είναι οι θύμησες της ύπαρξης τη στιγμή του θανάτου, που καθορίζουν τη μελλοντική κατάστασή της.» Ο νους μας καταγράφει συνέχεια όλες τις σκέψεις και τις επιθυμίες μας και, μαζί με τις αναμνήσεις, τις περνά στη συνείδησή μας, το τελευταίο λεπτό της ζωής. Η φύση των σκέψεων μας σ’αυτή την κρίσιμη στιγμή καθορίζει την επιλογή του κατάλληλου φυσικού σώματος. Ετσι το τωρινό μας σώμα είναι η προβολή της νοητικής μας κατάστασης τη στιγμή του τελευταίου θανάτου μας.
Η Μπάγκαβαντ-γκίτα συνεχίζει: «Η αθάνατη ψυχή, αφού εισέλθει μ” αυτόν τον τρόπο σε ένα άλλο σώμα, παίρνει ένα ιδιαίτερο είδος ματιών, αυτιών, γλώσσας, μύτης και αίσθησης της αφής, δηλαδή οργάνων που βρίσκονται κοντά στον νου και του εξασφαλίζουν ένα συγκεκριμένο σύνολο αισθητήριων οργάνων.»
Σύμφωνα με τις Βεντα, μια ψυχή που έχει μορφή κατώτερη της ανθρώπινης εξελίσσεται αυτόματα στα ανώτερα είδη και τελικά αποκτά την ανθρώπινη μορφή. Αλλά επειδή ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να διαλέξει ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα, υπάρχει περίπτωση να ξαναποκτήσει η ψυχή κατώτερες μορφές. Οι νόμοι του κάρμα εφαρμόζονται με τέτοιο τρόπο ώστε ο άνθρωπος που ζει και πεθαίνει με ζωική νοοτροπία, για παράδειγμα με την νοοτροπία του σκύλου, θα ικανοποιήσει τις σκυλίσιες επιθυμίες του παίρνωντας όργανα και αισθήσεις σκύλου. Αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο, αλλά είναι το καθορισμένο πεπρωμένο για όποιον ζει στην άγνοια. Η Γκίτα λέει: «Οποιος ζει στην άγνοια γεννιέται στο ζωικό βασίλειο».
Ετσι η ψυχή που έχει το σώμα ενός ζώου μπορεί να αποκτήσει ένα ανθρώπινο σώμα και αντίστροφα. Αν και η ψυχή αποκτά το σώμα ενός φυτού, ενός ζώου ή ενός ανθρώπου, παραμένει πάντα ίδια, επειδή είναι αγνή πνευματική ενέργεια, ανόθευτη από την επαφή της με την ύλη. Η Μπάγκαβαντ-γκίτα εξηγεί πως η ψυχή είναι «αμετάβλητη και αναλλοίωτη», ενώ το σώμα, το ένδυμα της ψυχής, με την συγκεκριμένη σύνθεση του νου και των αισθήσεων, μπορεί να φυλακίσει ή να ελευθερώσει την πνευματική ενέργεια της ψυχής.
Η ομοιότητα των ζωντανών όντων
Αυτή η ιδέα δεν είναι αφηρημένη, αλλά μια καθημερινή παρατήρηση —αρκεί να κοιτάξουμε πάνω από την επιφανειακή διαφορά των υλικών σωμάτων. Οποιος έχει κατοικίδια ζώα ή όποιος έχει επισκεφτεί ζωολογικό κήπο, έχει σίγουρα παρατηρήσει πως τα ζώα συμπεριφέρονται όμοια με τον άνθρωπο όταν αναζητούν φαγητό, όταν προστατεύουν τα μικρά τους, όταν παίζουν, κοιμούνται, παλεύουν, κλπ. Η μεγάλη διαφορά είναι πως η εξυπνάδα και η ευαισθησία τους είναι λιγότερο ανεπτυγμένες, αλλά αυτό δεν αρκεί για να απορρίψουμε τις πολλαπλές και σημαντικές ομοιότητες της σκέψης, των συναισθημάτων και των επιθυμιών που επιδεικνύουν με καθαρό τρόπο την βασική συγγένεια του πνεύματος που κατοικεί στα διάφορα σώματα.
Τα ζώα ελέγχονται από τα φυσικά ένστικτα: δεν είναι σε θέση να διαλέξουν τι τρώνε, που να κοιμηθούνε, με ποιόν να ζευγαρώσουνε και πως να αμυνθούνε, αλλά ακολουθούνε ένα αυστηρό μοντέλο συμπεριφοράς που αρμόζει στις ανάγκες του σώματός τους. Ετσι, η ψυχή, που κατοικεί σε μορφές κατώτερες της ανθρώπινης, δεν είναι υπεύθυνη για τις πράξεις του σώματος και δεν δημιουργεί καινούργιο κάρμα. Ενα πρακτικό και καθημερινό παράδειγμα είναι η μεγάλη έκπληξη που θα δοκιμάσουμε αν δούμε έναν σκύλο να διασχίζει προσεκτικά την λεωφόρο μαζί με μια γάτα! Δεν περιμένουμε από τα ζώα να ακολουθούν τους γραπτούς νόμους, αλλά οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν και να ακολουθούν τους νόμους της παγκόσμιας και της κοινωνικής τάξης.
Να γιατί, αν ο άνθρωπος αφαιρέσει τη ζωή μιας άλλης ύπαρξης, αυτή η πράξη θα προκαλέσει μια σοβαρή καρμική αντίδραση. Κι αν χρόνο με τον χρόνο στέλνονται στο σφαγείο εκατομμύρια και εκατομμύρια ζώα, η συγκέντρωση του αρνητικού κάρματος είναι ανεξερεύνητη.
Στα ερμηνευτικά σχόλια που έγραψε πάνω στην Μπάγκαβαντ-γκίτα, η Αυτού Θεία Χάρη Του Α.Τσ.Μπακτιβεντάντα Σουαμι Πραμπουπάντα αναφέρει σχετικά: «Στην ανθρώπινη κοινωνία, αν ο άνθρωπος σκοτώσει έναν άλλο άνθρωπο καταδικάζεται σε θάνατο: αυτός είναι ο νόμος του κράτους. Αλλά ο κόσμος αγνοεί πως υπάρχει ένα κράτος πιο μεγάλο που ελέγχεται από τον Υπέρτατο Κύριο. Εκεί, κάθε ζωντανό ον είναι παιδί του Κυρίου, και ο Κύριος δεν επιτρέπει να σκοτωθεί ούτε ένα μυρμήγκι. Οποιος το κάνει, τιμωρείται.»
«Μην κάνεις στους άλλους…»
Αυτό το δίδαγμα βρίσκεται σε όλες τις θρησκείες. Η Βίβλος αναφέρει: «Ου φονεύσεις…» και ο Ιησούς Χριστός που έδειξε μεγάλη αγάπη για όλα τα ζωντανά όντα είπε: «Μην κάνετε στους άλλους ότι δεν θέλετε να σας κάνουν». Και ο Βούδας κήρυξε την αρχή της αχίμσα, της μη-βίας, κυρίως για να εμποδίσει το σκότωμα των αθώων ζώων. Πολλοί συμφωνούν πως όποιος σκοτώνει τα ζώα με τα ίδια του τα χέρια διαπράττει μια πράξη πολύ βίαιη, αλλά εξακολουθούν να τρώνε το κρέας των ζώων που σκότωσαν άλλοι. Αυτή η θέση είναι επιφανειακή και οι πνευματικές αρχές δεν την αναγνωρίζουν. Σύμφωνα με τις αρχές του κάρμα, όσοι συνεργάζονται για την θανάτωση ενός ζώου είναι υπεύθυνοι. Δηλαδή, όποιος δίνει την άδεια κυνηγιού, όποιος πυροβολεί, όποιος αγοράζει το κρέας, όποιος το μαγειρεύει και όποιος το τρώει. Η Μανου-σαμχίτα, που περιέχει αρχαίους κοινωνικούς και θρησκευτικούς κώδικες της Ινδίας, επιβεβαιώνει τα παραπάνω απαριθμώντας αυτές τις συνενοχές. Κι αυτό είναι απόλυτα δίκαιο: στο δικαστήριο, όλοι όσοι συνεργάστηκαν για ένα έγκλημα θεωρούνται υπεύθυνοι, και ιδιαίτερα οι δολοφόνοι.
Η ψυχολογική και συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου είναι απαραίτητη για την πρόοδό του, ενώ οι πράξεις και οι σκέψεις του επηρεάζουν την ανάπτυξη του χαρακτήρα του.
Η Βίβλος εξηγεί:
“Οπως σπείρεις έτσι θα θερίσεις”. Οι λεπτοειδείς νόμοι του κάρμα μας πληροφορούν πως η αρνητική προσωπικότητα χαρακτηρίζεται από επιθετικότητα, κατάθλιψη, αλαζονεία, απάθεια, σκληρότητα, άγχος και φθόνο. Αυτά τα χαρακτηριστικά εμφανίζονται λόγω της άμεσης ή έμεσης σχέσης των ατόμων με το σκότωμα άλλων πλασμάτων στην καθημερινή τους ζωή. Οποιος υιοθετεί την χορτοφαγική διατροφή εύκολα γίνεται ήρεμος, γαλήνιος, αποδοτικός και νοιάζεται για τους άλλους.
Οπως βεβαίωσε ο φυσικός Αλμπερτ Αϊνστάιν: «η χορτοφαγία ως στάση ζωής, με τα ευοΐωνα αποτελέσμάτά της στον χαρακτήρα των ανθρώπων, μπορεί να ευνοήσει όλη την ανθρωπότητα.» Αλλά οι καλές ποιότητες της ανθρώπινης συνείδησης καλύπτονται, όταν μολύνεται από τα αποτελέσματα του αρνητικού κάρμα, που προκύπτει από τις βίαιες πράξεις.
Η αιτία της βίας
Σήμερα, παρά την αξιοσημείωτη επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο, ένα κύμα απίστευτης βίας κυριαρχεί στον κόσμο: πόλεμοι, τρομοκρατία, εγκλήματα, βανδαλισμοί, κακομεταχειρήσεις παιδιών και εκτρώσεις. Από την ίδρυση των Ηνωμένων Πολιτειών, το 1945, έχουν διεξαχθεί περισσότεροι από 140 πόλεμοι και, μόνο στην Αμερική, δολοφονούνται κάθε χρόνο περίπου είκοσι χιλιάδες άτομα. Η αποτυχία πολλών πολιτικών και κοινωνικών μέτρων, μας ωθεί να πλησιάσουμε το ζήτημα από μια διαφορετική σκοπιά —το νόμο του καρμα. Ανατωτιόμαστε αν η άγρια εξολόθρευση των ζώων είναι η αιτία της ανεξέλεγκτης βίας.
Στα ερμηνευτικά σχόλιά του πάνω στην Σρίμαντ-Μπάγκαβαταμ ο Σρίλα Πραμπουπάντα σημειώνει πως η βία ανάμεσα στους ανθρώπους είναι αρνητικό κάρμα που προέρχεται από την εξολόθρευση των ζώων. «Σήμερα δεν υπάρχει συμπόνοια. Γι’αυτό υπάρχουν διαμάχες και πόλεμοι ανάμεσα στους ανθρώπους και τα έθνη. Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πως επειδή σκοτώνουν απεριόριστα τόσα πολλά ζώα πρέπει, με τη σειρά τους, να σφαχθούν σαν ζώα κατά τη διάρκεια των μεγάλων πολέμων. Αυτή η κατάσταση επικρατεί στις Δυτικές χώρες. Στην Δύση, διατηρούνται σφαγεία, χωρίς περιορισμό. Γι’αυτό κάθε πέντε ή δέκα χρόνια συμβαίνει πόλεμος στον οποίο σκοτώνονται πολλοί, μερικές φορές με τρόπο χειρότερο από τα ζώα. Οι στρατιώτες κρατούνται αιχμάλωτοι από τους εχθρούς στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως και σκοτώνονται με φρικτό τρόπο. Αυτή η κατάσταση είναι αντίδραση που προέρχεται από την απεριόριστη εξολόθρευση των ζώων στα σφαγεία και από τους κυνηγούς στο δάσος.»
Μια ερώτηση που μπορεί να διατυπωθεί είναι: αφού η ψυχή (άτμα) είναι υπερβατική και ξεχωριστή από το υλικό σώμα, γιατί το σκότωμα —αν αποφύγουμε τον πόνο— θεωρείται βία; Η Μπάγκαβαντ-γκίτα δηλώνει: «Για την ψυχή δεν υπάρχει γέννηση ή θάνατος. Δεν πεθαίνει, όταν πεθαίνει το σώμα.» Στα ερμηνευτικά σχόλια της Σρίμαντ-Μπάγκαβαταμ, ο Σρίλα Πραμπουπάντα απαντά: » Οι ζωντανές υπάρξεις πρέπει να συμπληρώσουν μια συγκεκριμένη περίοδο πριν εισέλθουν σε ένα άλλο υλικό σώμα. Πρέπει να συμπληρώσουν τον καθορισμένο χρόνο πριν ανυψωθούν ή εξελιχθούν στο επόμενο σώμα. Ετσι, όταν ένα ζώο ή οποιοδήποτε άλλο πλάσμα σκοτώνεται, δεν μπορεί να τελειώσει την περίοδο φυλάκισής του στο συγκεκριμένο σώμα: γι’αυτό δεν πρέπει να σκοτώνουμε για την προσωπική μας ευχαρίστηση. Το σκότωμα είναι αμαρτία.» Με λίγα λόγια, όταν ένας σκοτώνει ένα ζώο σημαίνει πως διακόπτει την εξέλιξή του σε άλλα είδη.
Μπορούμε να εκτιμήσουμε την αδικία που διαπράττεται με το σκότωμα των ζώων αν λάβουμε υπόψην μας πως το σώμα είναι η κατοικία της άτμα. Αν κάποιος πεταχθεί ξαφνικά στον δρόμο, μακριά από το άνετο σπίτι του, θα αισθανθεί πόνο και θλίψη. Παρόμοια υποφέρει η ζωντανή οντότητα όταν την χωρίσουν βίαια από το σώμα της. Μια τέτοια άδικη και απάνθρωπη πράξη είναι σίγουρα εγκληματική. Ακόμη, για να λάβει το επόμενο σώμα του, το ον πρέπει να περάσει μέσα από πολλές δοκιμασίες. Για τον άνθρωπο, σημαίνει να δεθεί για μήνες μέσα στη σκοτεινή μήτρα, όπου βρίσκεται αντιμέτωπος με μολύνσεις, υγρά που του καίνε το δέρμα, τραντάγματα, και δυσκολίες που προέρχονται από τις συνήθειες διατροφής της μητέρας.
Είναι λάθος να σκοτώνουμε τα λαχανικά;
Μια άλλη ερώτηση μεταφυσικής που διατυπώνεται συχνά: «Αν κάθετι ζωντανό περιέχει την ίδια πνευματική ψυχή, γιατί δεχόμαστε τα δημητριακά, τα χορταρικά, κλπ. και όχι το κρέας; Οι χορτοφάγοι δεν σκοτώνουν τα φυτά;» Μπορούμε αμέσως να απαντήσουμε πως τα φρούτα, το γάλα, τα καρύδια και τα δημητριακά, δηλαδή η χορτοφαγική τροφή, δεν απαιτεί τον θάνατο μιας ζωντανής οντότητας. Αλλά ακόμη κι αν αφαιρέσουμε τη ζωή του φυτού, θα υποφέρει πολύ λιγότερο από ένα ζώο, επειδή το νευρικό σύστημα του φυτού είναι πολύ λιγότερο ανεπτυγμένο. Είναι εμφανές πως υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο μάζεμα ενός καρότου από τη γη και το σκότωμα ενός πρόβατου. Αλλά είναι γεγονός πως όταν σκοτώνουμε ένα φυτό συγκεντρώνουμε αρνητικό καρμα. Να γιατί ο Υπέρτατος Κύριος, ο Κρίσνα, εξηγεί στην Μπάγκαβαντ-γκίτα πως ο άνθρωπος δεν πρέπει μόνο να δέχεται χορτοφαγική τροφή, αλλά πρέπει επίσης να προσφέρει αυτή την τροφή σ’Αυτόν. Αν ακολουθήσουμε αυτήν την οδηγία, ο Κρίσνα θα μας προστατέψει από τις αρνητικές αντιδράσεις, ειδάλλως η ευθύνη είναι δικιά μας. Η Γκίτα βεβαιώνει: «Οι αφοσιωμένοι υπηρέτες του Κρίσνα είναι ελεύθεροι από κάθε αμαρτία, επειδή δέχονται τροφή που προσφέρθηκε στον Θεό. Οι άλλοι, που ετοιμάζουν φαγητό μόνο για τη δική τους ικανοποίηση, στην πραγματικότητα τρέφονται μόνο με αμαρτία.»
Ο Σρίλα Πραμπουπάντα δίνει λεπτομέρειες για την αρχή της πνευματικής χορτοφαγίας. «Είναι καθήκον των ανθρώπων να αναγνωρίσουν το έλεος του Κύριου, επειδή ο Κύριος τους παρέχει δημητριακά, χορταρικά, φρούτα και γάλα. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, οφείλουν να αισθάνονται υποχρέωση για το φαγητό που τους δίνει, να το προσφέρουν πρώτα σ” Αυτόν κι ύστερα να μοιράζονται τα υπολείμματα.» Οποιος τρέφεται με προσφερμένη τροφή (πρασάνταμ) προστατεύεται απο τις καρμικές αντιδράσεις και προοδεύει πνευματικά.
